De afgelopen eeuw hebben walvissen zwaar te verduren gehad. Zo is van veel soorten de populatie sterk gekrompen, een gevolg van onder meer de walvisjacht, klimaatverandering en milieuvervuiling. Uit recent onderzoek, dat werd gepubliceerd in vakblad PLOS ONE, blijkt dat ook een ander gevaar niet moet worden uitgevlakt: aanvaringen met schepen. Hoe zit dat?
Botsende baleinwalvissen
De studie vond plaats aan de oostkust van Canada in een gebied waar 6 walvissoorten voorkomen, waaronder het grootste dier op aarde: de blauwe vinvis.
Net als de andere 5 soorten die het noordwesten van de Atlantische Oceaan bevolken, behoort de blauwe vinvis tot de baleinwalvissen. Deze zoogdieren hebben geen tanden, maar baardachtige baleinplaten. Met deze borstelachtige structuur worden grote slokken zeewater gefilterd. Ze houden plankton en kleine schelpdieren vast waar de walvissen zich mee voeden.
Leestip: Noordkapers kunnen wel 130 jaar worden, twee keer zo oud als gedacht
Al geruime tijd is bekend dat de mondiale scheepvaart een bedreiging vormt voor baleinwalvissen. De dieren communiceren met elkaar door geluid te maken, bijvoorbeeld door zang. Grote schepen kunnen deze communicatie verstoren, vooral wanneer scheeps- en walvisgeluiden dezelfde frequentie hebben.
Het scheepsverkeer zorgt voor nog een ander probleem: walvissen kunnen in botsing komen met schepen. Aanvaringen kunnen zware verwondingen veroorzaken bij walvissen. Daarnaast raken ze gemakkelijk verstrikt in visnetten. Zulke verwondingen kunnen blijvend zijn, als de walvissen het het al overleven.
De rol van klimaatverandering
De afgelopen jaren werd er voor de kust van Canada steeds vaker melding gemaakt van zulke aanvaringen. Voor een deel is dat te wijten aan het veranderende klimaat. De opwarming van de aarde heeft effect op de beschikbaarheid van voedselbronnen van walvissen. Zo moeten ze steeds noordelijker op zoek gaan naar voedsel om hun dieet niet te hoeven aanpassen, bijvoorbeeld in de Saint Lawrencebaai of de Fundybaai.
Leestip: Hoe intelligente orka’s onderzoekers keer op keer versteld doen staan
Deze kustgebieden zijn weliswaar rijk aan plankton en krill, maar liggen ook langs populaire scheepsroutes. Het gevolg is een toenemend aantal aanvaringen. Uit gegevens van 2004 tot 2019 blijkt dat verstrengeling in visnetten 46 procent van de bekende walvissterfte uitmaakte, met de dwergvinvis als vaakst gemelde slachtoffer. Scheepsaanvaringen waren in 15 procent van de gevallen de doodsoorzaak, waarbij de noordkaper het vaakst werd getroffen.
Maatregelen voor een veiliger leefgebied
Het onderzoeksteam benadrukt dat het van groot belang is om na te denken over de bescherming van walvissen. Een mogelijke oplossing is het invoeren van snelheidsbeperkingen voor schepen en het terugbrengen van het aantal schepen op drukke vaarroutes, maar de vraag is of dat een realistisch scenario is.
Leestip: Waarom leven orka-oma’s zo lang? Voor hun kleinkinderen!
Het melden van walviswaarnemingen zou evengoed kunnen bijdragen, zodat schepen vroegtijdig kunnen anticiperen op de aanwezigheid van walvissen. Vervolgonderzoek zal meer inzicht moeten bieden in hoe walvissen zich verplaatsen en hoe ze reageren op menselijke aanwezigheid.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
