Wist je dat de Noordzee het grootste natuurgebied van Nederland is? Toch blijft deze fascinerende onderwaterwereld voor de meeste mensen grotendeels onbekend. In de uitgestrekte wateren zwemmen meer dan tweehonderd verschillende vissoorten, waaronder maar liefst negen soorten haaien. We zetten vijf bijzondere bewoners van de Noordzee op een rij.
1. Orka
Orka’s (Orcinus orca) komen vooral voor in de Noordelijke Noordzee, maar worden soms ook in het zuidelijke deel waargenomen. Ze volgen namelijk de trek van makreel vanuit de Atlantische Oceaan de Noordzee in. Hoewel de orka aan de top van de voedselketen staat, heeft hij het zwaar.
Zo komt de orka door overbevissing, walvisjacht, klimaatverandering en vervuiling steeds vaker in de knel. Sterker nog: onderzoekers waarschuwen dat orka’s binnen 150 jaar zullen verdwijnen als we niets doen om hun leefgebied gezonder te maken. Daarvoor zullen we ook zeker iets moeten doen aan de plasticsoep in de oceanen.
2. Bultrug
De bultrug (Megaptera novaeangliae) kwam honderden jaren niet voor in de Noordzee, maar wordt de laatste jaren steeds vaker gespot in de Nederlandse kustwateren. Dit reusachtige zoogdier is niet alleen prachtig om te zien, maar ook onmisbaar voor een gezond klimaat. Ze slaan namelijk koolstof op in hun lichaam – een stof die in grote hoeveelheden schadelijk is voor het milieu.
Leestip: Verstoren elektriciteitskabels in de Noordzee de navigatie van vissen en zeezoogdieren?
De bultrug werd jarenlang bedreigd door de walvisjacht, maar sinds het Nederlandse jachtverbod in 1966 neemt de populatie weer toe. Toch sterven er jaarlijks nog steeds bultruggen door aanvaringen met schepen, verstrikking in visnetten en de gevolgen van onderwatergeluid.
3. Bruinvis
De bruinvis (Phocoena phocoena) is de meestvoorkomende én kleinste walvisachtige van de Noordzee. Ongeveer de helft van de wereldpopulatie bruinvissen leeft in de Noordelijke wateren. Zeventig jaar geleden stond de bruinvis door visserij en vervuiling op het punt van uitsterven, maar inmiddels leven er gelukkig weer zo’n 250.000 in de Noordzee.
Toch blijft de bruinvis ondanks zijn herstel kwetsbaar. Overbevissing en vervuiling vormen nog steeds een bedreiging. Zo verdrinken bruinvissen als ze in vissersnetten verstrikt raken.
4. Kortsnuitzeepaardje
Het kortsnuitzeepaardje (Hippocampus hippocampus) komt oorspronkelijk voor in de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan, maar wordt ook steeds vaker gezien rondom de Britse eilanden, de Ooster- en Westerschelde en de Noordzee.
Leestip: Hoe windmolenparken in de Noordzee de biodiversiteit vergroten
Dit hangt samen met klimaatverandering: het zeewater warmt op en wordt op veel plekken te warm voor de kortsnuitzeepaardjes. Hun leefgebied verplaatst zich langzaam richting het noorden en daardoor komen ze steeds vaker voor rondom de Nederlandse kust.
Ook hebben ze het zwaar onder de toename van hevige stormen als gevolg van klimaatverandering. De stormen slepen ze mee waardoor ze verzwakt op het strand aanspoelen.
5. Reuzenhaai
De reuzenhaai (Cetorhinus maximus) kan tot wel tien meter lang worden en is daarmee de op één na grootste vis ter wereld – na de walvishaai – én zwemt rond voor de Nederlandse kust. De reuzenhaai heeft misschien een griezelig uiterlijk, maar is ongevaarlijk voor mensen.
Sterker nog, hij heeft zelfs maar een paar tanden en voedt zich met plankton. Hij gebruikt zijn kieuwen om de plankton uit het water te filteren. Met open mond zwemt de reuzenhaai rustig rond en filtert zo continu zijn voedsel uit het water.
Leestip: Zijn haaien de schrik van de zee? Het tegendeel is waar
Het aantal reuzenhaaien is flink gedaald door de jacht op hun waardevolle vinnen. Hoewel sinds de jaren negentig jacht en illegale handel verboden zijn, komt men nog steeds weleens een vin tegen op de illegale markt. De populatie is nu stabiel, maar er zijn nog maar weinig reuzenhaaien over. Bovendien lopen ze nog steeds gevaar door verstrikking in vissersnetten en botsingen met schepen.
Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
Tip: Wil je meer ontdekken over de bewoners van de Noordzee? Ervaren duiker en cameraman Peter van Rodijnen brengt in de documentaire 'De Wilde Noordzee' de verborgen onderwaterwereld van de Noordzee prachtig in beeld. En David Attenborough laat in zijn documentaire 'Ocean with David Attenborough' de verwoestende gevolgen van de bodemberoerende visserij zien, een techniek die ook in de Noordzee wordt toegepast.
