In april werd dwergteckel Valerie kerngezond teruggevonden nadat ze al 529 dagen vermist was op Kangaroo Island, vlak voor de kust van Adelaide (Australië). De hond was zelfs bijna twee kilo aangekomen in het wild. Ze raakte in november 2023 vermist toen haar familie op vakantie was op het eiland.

Was het geluk, of kunnen honden – dieren die al duizenden jaren bij de mens wonen en met ons mee zijn geëvolueerd – prima zonder ons overleven?

Intuïtieve overlevingstechnieken

Dat ligt eraan wie je de vraag stelt. ‘Ik denk niet dat het verhaal per se verrassend of verbazingwekkend is,’ zegt Jessica Pierce, bio-ethicus die zich focust op de relatie tussen mensen en dieren. Ze schreef een boek, A Dog’s World, over wat er zou gebeuren met honden, mocht de mens van de aardbodem verdwijnen.

‘Het is bijzonder omdat ze het eerste deel van haar leven als verwend huisdier heeft geleefd. Ze ontwikkelde dus geen technieken die ze nodig zou hebben om in haar eentje te overleven,’ verklaart Pierce. ‘Maar blijkbaar waren die intuïtief aanwezig.’

Leestip: Beschouwt mijn huisdier mij als zijn vader of moeder?

Vanessa Woods, auteur van Genius of Dogs en directeur bij een onderzoekslab van Duke University (VS), waar onderzoek wordt gedaan naar de cognitieve vaardigheden van honden, weet het nog niet zo zeker.

‘Mijn eigen hond zou het waarschijnlijk geen minuut uithouden in het wild,’ vertelt ze. Ze voegt toe dat sommige honden zich waarschijnlijk snel weten aan te passen. Andere honden zullen afwachten tot hun baasjes ze komen redden.

De aard van het beestje

Pierce en Woods zijn het er wel over eens dat specifieke eigenschappen een hond geschikter maken om te overleven zonder de mens. Zo zou Valerie volgens Pierce een hoog IQ hebben, waardoor ze zich wist te beschermen tegen vijanden en de elementen, en eten en water kon bemachtigen. ‘Dat soort dingen uitvogelen in een nieuwe omgeving, is ook voor veel mensen een uitdaging,’ voegt ze toe.

Gelukkig kwam Valerie op Kangaroo Island waarschijnlijk geen grote roofdieren tegen, vertelt Woods. Wel moest ze giftige slangen zoals de Australische tijgerslang of laaglandse koperkop te slim af zijn.

Leestip: Hoe gevaarlijk is het Australische dierenrijk nu echt?

‘Ze was eigenlijk een natuurtalent,’ vertelt Woods. ‘Maar ze had ook een flinke dosis geluk, want laten we wel wezen, er zijn ook plekken in de Australische wildernis waar ze het geen twee dagen zou uithouden.’

Goed ontwikkeld jachtinstinct

Over het algemeen zouden honden met een ontwikkeld jachtinstinct het beter doen, vertelt Woods. Een jackrussellterriër, bijvoorbeeld, gefokt en getraind om dit soort vaardigheden regelmatig te gebruiken, zou succesvoller zijn dan een husky die de jachtvaardigheden nog niet helemaal onder de knie heeft, zegt ze.

‘Het is niet de bedoeling dat honden alle levende wezens in je buurt gaan opjagen en doden, of de kat van je buren,’ merkt Woods op. ‘Er zijn dus honden waarin dit soort overlevingsinstinct echt is afgenomen; het is er gewoon volledig uitgefokt.’

Leestip: Wat waren de populairste huisdieren in de Middeleeuwen?

Pierce benadrukt echter dat instinct nooit écht verdwijnt. ‘Zelfs een hond die nooit heeft hoeven jagen voor eten, maar gewoon twee keer per dag een bak brokjes krijgt, kan jagen,’ vertelt ze. ‘Dat instinct zit er nog steeds.’

Korte pootjes hebben voor- en nadelen

Honden die zijn doorgefokt voor extreme uiterlijke kenmerken, zoals korte benen, of lange, grote lichamen, zouden het ook minder goed doen, verwacht Pierce.

Het is voor honden met korte poten, zoals teckels, lastiger om lange afstanden te rennen. Daarnaast kunnen deze extreme kenmerken uiteindelijk leiden tot genetische gezondheidsproblemen, zoals heupdysplasie of chronische pijn, zegt ze. Aan de andere kant zouden kleinere honden als Valerie ook een voorsprong kunnen hebben, voegt Pierce toe.

Leestip: Hoe is het om een kat te zijn? Zo ervaart jouw huisdier de wereld om zich heen

‘Ze zijn minder goed zichtbaar voor roofdieren,’ legt ze uit. Ook hebben kleine honden minder calorieën nodig, waardoor ze genoeg kunnen hebben aan kleine insecten, zoals sprinkhanen. Ze hoeven dan geen grotere prooien te vangen.

Over het algemeen beschikken dieren over een aantal eigenschappen die ze een handje zouden helpen in de wildernis. Zo merkt Pierce op dat ze ‘alles wat ze te pakken kunnen krijgen, zullen opeten.’ Bovendien is hun gedrag veranderlijk, waardoor ze zich makkelijker kunnen aanpassen aan een nieuwe omgeving of situatie.

Dus, hebben honden ons nodig?

‘Een relatief klein deel van alle dieren op aarde leeft als huisdier,’ zegt Pierce. Zwerfhonden gebruiken hun jachtinstinct om te overleven in het wild. Maar Woods benadrukt wel dat het leven niet makkelijk is voor de thuisloze honden. Zo hebben jonge zwerfhonden een hoog sterftecijfer; een onderzoek uit India vond dat slechts 19 procent voortplantingsleeftijd haalt (meestal is dit rond de zes maanden oud).

Toch gelooft Pierce dat als de mens morgen van de aardbodem verdwijnt, de honden het prima aan zouden kunnen. ‘Honden zouden een goede kans op overleven hebben, omdat ze zich zo goed kunnen aanpassen,’ zegt ze. ‘Ze maken denk ik net zoveel kans om te overleven zonder ons als welk ander dier dan ook.’

Woods vraagt zich wel af, hoelang ze het overleven als wij als mens geen afval meer produceren. De eerste honden overleefden immers door te eten uit afval van de nederzettingen, en dat is nog steeds hoe veel wilde honden aan eten komen. ‘Dat is eigenlijk hoe ze de afgelopen veertien- tot veertigduizend jaar hebben overleefd,’ vertelt ze.

Zouden honden ons missen als we er niet meer zijn?

Maar los van of ze zouden kúnnen overleven, zouden de sociale dieren ons gezelschap niet missen? ‘Ik denk wel dat een volledig gebrek aan sociale interactie als een gemis zou voelen,’ zegt Pierce. ‘Ik weet niet zeker of ze zich eenzaam zouden voelen, maar wellicht wel.’ Hoe dan ook, ze zegt dat honden geen mensen nodig hebben om genoeg sociale interactie te krijgen. Ze kunnen net zo goed verbinding vinden bij andere honden, of zelfs bij andere dieren.

Maar toch, ‘de hond die naast je op de bank ligt, zou jou zeker missen,’ zegt ze. ‘Maar honden als soort zouden het prima zonder ons aan kunnen.’

Deze tegenstelling is het best te illustreren met het feit dat Valerie, de hond die bijna anderhalf jaar wist te overleven in het wild, gelijk weer aansluiting vond bij haar familie toen ze herenigd waren.

‘Het duurde maar een fractie van een seconde en je zag dat ze iedereen herkende,’ zegt Jared Karran, die betrokken was bij het opsporen van Valerie. ‘Ze was zo blij; ze sprong op ze, begon ze te likken, te knuffelen, en om ze heen te rennen. Het was een prachtig moment.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!