Op een hete julidag in 1983 doet de achttienjarige herder Samuel López een ontdekking die het Spaanse dorpje Carranque in een klap op de archeologische kaart zet. ‘Mijn hart bonsde in mijn keel,’ zegt hij. ‘Ik begon door het stro te rommelen en vond een tegel, en nog één… Toen realiseerde ik me dat ik een mozaïek had gevonden.’
López neemt contact op met het Museum van Santa Cruz in de nabijgelegen stad Toledo. Archeologen bevestigden dat onder het boerenland, dat al eeuwen wordt bewerkt door de familie López, de restanten liggen van een luxueus Romeins landgoed. Opgravingen legden de overblijfselen bloot van een villa, door de archeologen de villa van Maternus genoemd, en enorme kunstwerken die mythologische scènes uitbeelden. Wat leert deze indrukwekkende vondst ons over de aanwezigheid van het Romeinse Rijk in Spanje?
Villa Maternus en de Spaans-Romeinse elite
De villa bestond uit een tuin omringd door een zuilengalerij. Rond de tuin bevonden zich een eetzaal en een ontvangsthal, beide voorzien van ronde nissen. De wanden waren versierd met kostbare geïmporteerde materialen, zoals porfier en marmer. Het spectaculairst zijn de mozaïeken vloeren, die behoren tot de verfijndste en best bewaard gebleven mozaïekkunst in de Romeinse provincie Hispania.
De meesterwerken, waarvan een deel is te zien in de galerij onderaan, zijn gemaakt door drie verschillende werkplaatsen, elk met een eigen stijl. De afbeeldingen variëren van mythologische verhalen tot dieren en etenswaren, waaronder patrijzen, een zwijn, honden, vissen en manden gevuld met bloemen en fruit.
Aan de hand van aardewerk en andere vondsten wisten archeologen vast te stellen dat de site dateert uit de eerste tot tweede eeuw n.C. Aan het einde van de vierde eeuw ondergaat het complex meerdere omvangrijke renovaties. De latere aanpassingen vonden plaats tijdens het bewind van keizer Theodosius I in de vierde eeuw. Dankzij zijn Spaanse afkomst wist de Spaans-Romeinse elite in die tijd sterk te groeien.
Aan de oostkant van de villa ligt een ruimte die bekendstaat als het cubiculum. Op het mozaïek bij de ingang staat de naam Maternus; onderzoekers gaan ervan uit dat dit de naam was van de meester van het huis.
Wie is de mysterieuze eigenaar van de villa?
López, die nog altijd in Carranque woont, wijdde zijn verdere leven aan het bestuderen van de vondsten. De ruïnes zijn een van de omvangrijkste Spaans-Romeinse villa’s ooit gevonden. De ligging, aan een belangrijke Romeinse weg, wijst erop dat het landgoed een prominente rol vertolkte in de samenleving. Maar wie was de machtige en welvarende eigenaar? Dat proberen historici al vele jaren te achterhalen.
Sommigen stellen dat de Maternus die wordt genoemd in de mozaïekinscriptie verwijst naar Maternus Cynegius. Deze adviseur van keizer Theodosius was rijk genoeg om zo’n enorme villa te laten bouwen. Maar Cynegius was ook een toegewijd christen, die de aanvallen van Theodosius op heidenen faciliteerde. Dat maakt het onwaarschijnlijk dat hij zo veel mozaïeken zou hebben laten maken van de goden, godinnen en mythen van het oude Rome. Hoewel de mozaïeken een fascinerend inkijkje bieden in de laatste decennia van Romeins Spanje, blijft het voorlopig een mysterie in opdracht van wie ze zijn gemaakt.
Bekijk hieronder de beelden van de villa van Maternus.
