Bij het Romeinse Mursa, in het huidige Osijek (Kroatië), hebben archeologen een zeldzaam massagraf van Romeinse soldaten blootgelegd. Analyse van de resten, beschreven in het vakblad PLOS ONE, onthult niet alleen hun gewelddadige dood, maar ook hun opvallende herkomst: de soldaten bleken afkomstig uit verschillende delen van het rijk. Hoe kwamen soldaten uit zulke verre streken samen in deze uithoek van het rijk?

De Slag bij Mursa

De zeven lichamen werden in 2011 gevonden in een oude waterput. Een munt die daarbij werd aangetroffen, een Romeinse sestertie geslagen in 251 n.C., gaf het onderzoeksteam al een aanwijzing over de datering. Koolstofanalyse van vier van de skeletten bevestigde dit: de vindplaats stamt uit de tweede helft van de derde eeuw n.C.

Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!

De stad Mursa was destijds een belangrijk Romeins militair en handelscentrum in het oosten van Kroatië, strategisch gelegen aan de rivier de Drava. In 260 n.C. vond hier een bloedige burgeroorlog plaats, bekend als de Slag bij Mursa, waarbij keizer Gallienus zijn positie verdedigde tegen de opstandige bevelhebber Ingenuus.

De strijd tussen de twee Romeinse leiders kostte talloze soldaten het leven. De onderzoekers vermoeden dat de gevonden resten toebehoorden aan soldaten die kort na de slag samen in de put zijn geworpen, waar ze eeuwenlang verborgen bleven.

Een gewelddadige dood

Onderzoek identificeerde duidelijke steekwonden in de beenderen van de slachtoffers, wat duidt op een gewelddadige dood. Mario Novak, bioarcheoloog aan het Instituut voor Antropologisch Onderzoek in Zagreb en hoofdauteur van de studie, wees op verschillende aanwijzingen die het militaire karakter van de vondst ondersteunen.

‘Vooral de verdeling van geslacht en leeftijd van de gevonden lichamen valt op’, legt Novak uit. ‘Die komt overeen met de leeftijdscategorieën van Romeinse soldaten zoals bekend uit historische bronnen.’

Leestip: Wat Romeinse spookverhalen ons leren over angst en geloof

De individuen waren mannen tussen de 18 en 50 jaar oud. Volgens de onderzoekers waren ze fysiek sterk en groter dan gemiddeld. Onder de verwondingen bevinden zich, naast steekwonden, ook sporen van stomp geweld tegen het voorhoofd en gebroken ribben.

Veel verwondingen zijn waarschijnlijk afkomstig uit de Slag bij Mursa, maar sommige blijken ouder te zijn. ‘Dit wijst erop dat de soldaten eerder in hun leven ook al aan gewelddadige situaties hebben deelgenomen.’

Diverse afkomst

Los van leeftijd en geslacht kwam uit genetische analyse van de lichamen, uitgevoerd aan de Universiteit van Tübingen in Duitsland, nog een andere opvallende conclusie. Geen van de overleden soldaten bleek verwant aan de lokale bevolking die destijds in Kroatië leefde. Integendeel: ze vertoonden een opvallend diverse afkomst.

Leestip: Het ondergrondse rijk van keizer Qin Shi Huangdi: een graf dat niemand durft te openen

‘De grote genetische verschillen tussen de mannen laten zien hoe het Romeinse Rijk soldaten rekruteerde uit verschillende delen van het rijk,’ schrijven de onderzoekers. Soldaten kwamen uit uiteenlopende regio’s: Gallië, Noord-Afrika, Syrië, en vele andere gebieden. ‘Dat bevestigt wat we al wisten: dat buitenlandse groepen werden opgenomen in het keizerlijke leger.’

Andere mogelijke verklaringen

Hoewel de onderzoekers de waarschijnlijkste verklaring achten dat de overledenen sneuvelden als soldaten tijdens de Slag bij Mursa, willen ze andere mogelijke scenario’s niet uitsluiten.

Na de slag bij Mursa was de Romeinse grens aan de Donau sterk verzwakt. Dat gaf vijandige volken in de buurt, zoals de Sarmaten en Quaden, de kans om aan te vallen. In 260 n.C. vielen zij de provincie Pannonië binnen, waar Mursa lag. Mogelijk waren de zeven mannen het slachtoffer van zo’n vijandige aanval.

Wat de werkelijke oorzaak ook was, het onderzoek maakt duidelijk dat deze mensen een gewelddadige dood zijn gestorven. Het getuigt van de onrust waarin het Romeinse Rijk zich op dat moment bevond, vlak voordat het uiteen zou vallen.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!