Hoewel maar weinig mensen haar naam zullen kennen, geldt Giulia Tofana als een van Europa’s eerste en grootste vrouwelijke seriemoordenaars. Tussen 1630 en 1655 werd deze Italiaanse apotheker beschuldigd van het doden van meer dan zeshonderd mannen in Rome met een dodelijk gif dat ze zelf had ontwikkeld: Aqua Tofana.

Volgens de verhalen hielp ze vrouwen in ongelukkige of gewelddadige huwelijken van hun man af door hen een flesje van haar speciale brouwsel te geven. Wie was deze mysterieuze vrouw: een koelbloedige moordenares of een vroege feministische wreker?

Vrouwen in een onvrije samenleving

In het zeventiende-eeuwse Italië was het leven voor vrouwen verre van eenvoudig. De samenleving werd gedomineerd door mannen, die vrijwel alle macht en zeggenschap bezaten.

Voor veel vrouwen bleef er weinig keuze over: ze werden uitgehuwelijkt aan een man die voor hen was uitgekozen. Zelfs dochters uit adellijke families golden als handelswaar, bestemd voor strategische huwelijken die zelden iets met liefde te maken hadden.

Leestip: De gruwelijke moorden van bloedgravin Elisabeth Báthory

Rechten hadden vrouwen nauwelijks. Wie vastzat in een gewelddadig huwelijk, kon nergens terecht: noch bij de rechtbank, noch bij de kerk. Voor velen was weduwe worden de enige uitweg.

Vooral vrouwen uit de hogere klasse zagen daarin hun enige kans op vrijheid. Een dode echtgenoot betekende onafhankelijkheid, en volgens de overlevering was die vrijheid te koop in een klein flesje bij de apotheek.

De werking van Aqua Tofana

Volgens overleveringen verkocht Giulia Tofana in haar apotheek parfum en schoonheidsproducten, maar ook haar eigen uitvinding: Aqua Tofana. Dit geurloze, smaakloze gif bood vrouwen een ogenschijnlijk veilige uitweg uit een uitzichtloos huwelijk.

De flesjes met het dodelijke gif werden vermomd als wijwater of zelfs gezichtscrème, vaak verpakt in een flesje versierd met een afbeelding van Sint-Nicolaas, de heilige patroon van onder andere kinderen, zeelieden, armen, slagers en kooplieden.

Het gif bestond vermoedelijk uit arsenicum, belladonna en lood en kon een man met slechts enkele druppels binnen een paar dagen onopgemerkt doden. Het werkte langzaam, waardoor de man geleidelijk steeds zieker werd en zijn vrouw niet verdacht overkwam. Bovendien kreeg de stervende echtgenoot op deze manier de tijd om zijn zaken op orde te brengen en zijn zonden te bekennen.

Leestip: De Leidse gifmoorden van Goeie Mie: Nederlands grootste seriemoordenares

Giulia Tofana begon haar gif in 1633 te verspreiden, en haar apotheek groeide al snel uit tot een winstgevend bedrijf. Het nieuws over het ‘bevrijdende’ brouwsel ging van mond tot mond, geholpen door andere vrouwelijke apothekers. Zo ontstond een geheim netwerk dat het gif door de stad verspreidde. Omdat de werking moeilijk te herleiden was, bleven de sterfgevallen jarenlang onopgemerkt.

De ontmaskering van Giulia Tofana

Op een dag kwam de waarheid naar boven. Een jonge vrouw had het gif in de soep van haar man gedaan, maar kreeg op het laatste moment spijt. Ze smeekte haar echtgenoot huilend om de soep niet op te eten, en dat wekte argwaan bij de man. Onder druk bekende ze alles en noemde ze Giulia Tofana als het meesterbrein achter een geheim netwerk van dodelijke middelen.

Niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!

Volgens historische bronnen werd Giulia Tofana uiteindelijk gearresteerd en berecht. Daar zou aan het licht zijn gekomen dat ze meer dan zeshonderd mannen uit alle lagen van de bevolking had vergiftigd. Volgens verslagen ging het verhoor er hard aan toe en is het mogelijk dat ze het aantal slachtoffers heeft overdreven.

Verschillende bronnen stellen dat Giulia Tofana werd geëxecuteerd samen met enkele van haar naaste handlagers, onder wie haar eigen dochter. De vrouwen zijn waarschijnlijk publiekelijk terechtgesteld en gewurgd.

Een onopgelost raadsel

Ondanks haar dood werd het drankje nog jarenlang geproduceerd en zaaide het flink wat angst. Zelfs bij de dood van wereldberoemde componist Wolfgang Amadeus Mozart, meer dan een eeuw later, kwam Aqua Tofana vermoedelijk weer bovendrijven. Zo zou hij tegen zijn vrouw Constanze hebben gezegd dat iemand hem met ‘Aqua Tofana had vergiftigd’.

Of het verhaal van Giulia Tofana werkelijk zo is verlopen, blijft onduidelijk. Er bestaan talloze versies, met andere namen, data en plaatsen. Ook is nooit bewezen of het beruchte Aqua Tofana echt bestond – of dat Giulia Tofana misschien niet één persoon was, maar de naam voor een geheim netwerk van vrouwen. Het mysterie blijft.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!