Maar deze oeroude stam met zijn verrassend ‘moderne’ waarden is erg populair bij horden toeristen en bij grote aantallen antropologen die onderzoek naar zijn gebruiken willen doen, terwijl de Chinese overheid de stam als weinig meer dan lucratieve handelswaar beschouwd.
In het oog van deze ‘perfecte storm’ van ontwrichtende invloeden bevinden zich de vrouwen zelf: wijze en fysiek sterke vrouwen die een kalme en waardige kracht uitstralen, als harnas tegen de dreiging van een culturele erosie die tijdens de communistische revolutie in China een hoogtepunt bereikte. In de afgelopen twintig jaar is de stabiliteit van deze cultuur echter verder afgebrokkeld.
Zoals bij veel inheemse volken in de hele wereld heeft de kans om geld te verdienen aan het toerisme zijn prijs. Door hun cultuur voor bezoekers open te stellen, lijkt de stam langzaam zijn identiteit kwijt te raken. “Het is een conflict dat in veel families speelt,” zegt fotografe Karolin Klüppel, die enige tijd bij de Mosuo doorbracht en hun leven vastlegde. “Het leven is gemakkelijker als je van het toerisme profiteert, maar ze zijn ook bedroefd over alle veranderingen.”
Jongere Mosuo hebben zich meer en meer aangepast aan de Han-Chinezen, door buiten de stam te trouwen en naar de steden te verhuizen om er werk te zoeken. Met weinig praktische ondersteuning van de overheid is het nu aan de oudere vrouwen (dabu) om hun culturele identiteit te bewaken. “Zij maakten deel uit van een cultuur die zo’n grote indruk op mij maakte, omdat ze zo sterk en aanwezig en vol waardigheid waren,” vertelt Klüppel.
Te midden van alle discussies over uitbuiting zoekt Klüppel in haar inzichtelijke foto’s naar een andere, diepere waarheid. In plaats van hun levensstijl te vereenvoudigen of uit te pluizen, tonen haar foto’s de tijdloze kracht van deze vrouwen, onwrikbaar als de bergen van de Himalaya waar ze wonen. “De oudere vrouwen waren heel aanwezig in het dorpsleven, ze vertelden de andere familieleden wat er moest gebeuren,” zegt ze. “Eén vrouw met wie ik enige tijd heb doorgebracht, had één dochter, twee zonen en twee kleinkinderen. Maar zij werkte het hardst.”
De matriarchen die Klüppel leerde kennen, waren “vaak erg grappig en zeer actief”, heel anders dan oude vrouwen in de Duitse cultuur die zij kent. “Ik zag een 80-jarige dingen dragen die ikzelf niet zou kunnen optillen,” zegt ze. “Hun lichamen zijn echt krachtig en gespannen. Ik besefte dat hun fysieke kracht afhangt van wat je met je lichaam doet – deze vrouwen zijn sterker dan de mannen!”
Hoewel de dominantie van vrouwen op de werkplek elders in de wereld vrij zeldzaam is, is het systeem van het ‘ambulante huwelijk’ waarschijnlijk een volstrekt uniek onderdeel van deze cultuur – en ook het kenmerk dat als het meest ‘exotische’ wordt gezien. Afhankelijk van iemands standpunt is in deze vooruitstrevend feministische dan wel selectief manonvriendelijke traditie vastgelegd dat Mosuo-vrouwen alleen ’s nachts door hun partners bezocht kunnen worden en dat deze partners verder weinig in te brengen hebben in de opvoeding van hun kinderen. Mosuo-kinderen blijven hun leven lang bij de familie van hun moeder, en als zodanig zijn de vrouwen de gezinshoofden.
“In de samenleving van de Han-Chinezen is sociale status feitelijk gebaseerd op iemands baan en kiezen de vrouwen hun partners op een andere manier, waarbij de liefde op de tweede of derde plaats komt,” zegt Klüppel. “Voor de Mosuo gaat het alleen maar om de hartstocht en passie die ze voelen, en als ze die niet langer voelen, dan kunnen ze de relatie zonder al te veel drama beëindigen. Het gevoel van vlinders in de buik is voor hen belangrijker dan het bij elkaar blijven.”
Klüppel verbleef drie maanden bij de Mosuo en bezocht zo’n 250 huishoudens. Ze raakte gewend aan het kenmerkende dagritme van de Mosuo en aan de uitwisseling van wederzijds respect. In een tijd waarin de vorming van zelfstandige en sterke vrouwen wereldwijd als een belangrijk streven wordt gezien, is het wrang dat een cultuur waarin vrouwen die status werkelijk hebben bereikt, langzaam verdwijnt.
Volg Alexandra Genova op Twitter @alexandraaa_cg
