Het is moeilijk om je voor te stellen dat troepen leeuwen door het Egypte van vandaag zwerven, maar tot zo’n 1000 v. Chr. leefden de grote katten nog aan de oevers van de Nijl. Sommige leefden zelfs een luxeleven als koninklijke huisdieren in paleizen. De leeuw (Panthera leo) werd geassocieerd met de zon en de farao, de machtigste symbolen van leven en dood in het oude Egypte. En zelfs nadat het klimaat in Egypte droger werd en de leeuwen hun verspreidingsgebied naar het zuiden verlegden, bleef het dier prominent aanwezig in de Egyptische cultuur.
“De leeuw speelde een ongelooflijk belangrijke rol in de iconografie van het oude Egypte,” zegt Conni Lord, als egyptologe verbonden aan het Animal Mummy Research Project van het Nicholson Museum, onderdeel van de University of Sydney. “De leeuw was een symbool van koninklijke autoriteit, maar leeuwen werden ook afgebeeld op alledaagse voorwerpen als stoelen en bedden. Dat kan puur decoratief zijn geweest, maar waarschijnlijker is dat deze afbeeldingen een magische betekenis hadden die bescherming moest bieden.”
Omdat leeuwen in het oude Egypte zo vaak werden afgebeeld, vragen onderzoekers zich al lange tijd af waarom ze tot nu toe slechts één leeuwenmummie hebben ontdekt tussen de miljoenen gemummificeerde dieren die de oude Egyptenaren begroeven. Maar nu heeft een team van archeologen onder leiding van de Egyptische Supreme Council of Antiquities (SCA) nog eens vijf leeuwenmummies onthuld, waarschijnlijk van welpen. De mummies werden ontdekt in de necropolis Bubasteion, een catacombe vol kattenmummies in Saqqara.
De gemummificeerde welpjes van elk circa negentig centimeter lengte moeten bij hun dood zo’n acht maanden oud zijn geweest en behoorden tot een grote collectie houten en bronzen standbeelden van katten en andere gemummificeerde dieren, waaronder cobra’s en krokodillen. Volgens de SCA stammen de voorwerpen uit de 26e Dynastie (664-525 v. Chr.)
De leeuw nam in het oude Egypte een bevoorrechte positie in en werd gezien als de meest geduchte krijger in de wilde natuur en als een symbool van zowel gevaar als bescherming. Veel farao’s gingen op leeuwenjacht om hun eigen macht te demonstreren, onder wie ook Amenhotep III, die beweerde in de eerste tien jaar van zijn heerschappij 102 leeuwen te hebben gedood.
De grote katten werden ook als huisdieren in de paleiscomplexen van de farao’s gehouden; zowel Ramses II als Toetanchamon is afgebeeld naast een zittende leeuw. De Griekse schrijver Aelianus Tacticus schreef dat hij bij zijn bezoek aan Saqqara zag hoe leeuwen in tempels werden gevoed met ossen en tijdens het voeren werden toegezongen.
Toch werd de leeuw nooit duidelijk geassocieerd met één enkele godheid, zoals de ibis met de god Thoth of de jakhals met de god Anoebis. De nu in Saqqara gevonden mummies staan volgens Lord waarschijnlijk in verband met de katgod Bastet en haar tegenhangster Sechmet, een oorlogsgodin met het gezicht van een leeuwin.
De ontbrekende schakel met een specifieke godheid zou volgens haar de reden kunnen zijn waarom leeuwenmummies vergeleken met mummies van andere dieren zo zelden zijn aangetroffen. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat dit soort mummies simpelweg nog niet zijn gevonden.
“Er zijn geen praktische verklaringen voor het ontbreken van leeuwenmummies,” zegt Lord. “De oude Egyptenaren waren heel wel in staat om een beest van deze omvang te mummificeren. Zo werden heilige Apis-stieren met de beste technieken gemummificeerd, waaronder de verwijdering van de organen.”
Het enige verschil met het mummificeren van een leeuw zou zijn dat het uitnemen van de organen door de stank een minder aangename klus zou zijn, aangezien het om een vleeseter gaat, aldus Salima Ikram, een archeologe van de American University in Caïro die een CT-scan van een van de leeuwenmummies maakte.
Volgens Ikram is het belang van de ontdekking “extreem groot”, omdat ze onderzoekers nieuw inzicht zal geven in de wijze waarop leeuwen in het oude Egypte werden gevangen en antwoord kan geven op de vraag of ze ook werden gefokt en verhandeld.
“Het is heel goed mogelijk dat we meer leeuwenmummies zullen vinden naarmate de opgravingen in Saqqara vorderen,” zegt zij. “De klassieke schrijvers hadden het al over het mummificeren van leeuwen in Egypte, en sommige onderzoekers, onder wie ikzelf, zoeken al geruime tijd naar een leeuwenbegraafplaats.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
