Een brok ijs met een oppervlakte waarop het New Yorkse schiereiland Manhattan tweemaal zou passen, kan elk moment afbreken van het Brunt-ijsplateau.

De twee enorme scheuren die in het plateau zijn ontstaan, zijn in de afgelopen jaren langzaam breder en langer geworden. Wanneer ze elkaar uiteindelijk zullen doorkruisen zal een ijsberg met een oppervlakte van zo’n 1700 vierkante kilometer en een dikte van 150 meter de zee in schuiven – waar hij uiteindelijk zal smelten en er samen met zijn soortgenoten voor zal zorgen dat de zeespiegel nog een beetje meer zal stijgen.

Het is geen verrassing dat de monsterijsberg uiteindelijk zal afbreken: het Brunt-ijsplateau behoort tot de ijsplaten in de wereld die het nauwkeurigst in de gaten wordt gehouden, omdat zich hier ook het onderzoeksstation Halley bevindt, een belangrijke post voor het wetenschappelijke werk dat de British Antarctic Survey in de regio verricht. Maar niemand weet precies wanneer de ijsberg zal afbreken.

Ook is het niet de grootste ijsberg die de afgelopen jaren van de Antarctische ijskap is afgebroken. Die eretitel gaat naar een ijsplaat van zo’n 5800 vierkante kilometer (ruim tweemaal de provincie Zuid-Holland), die in 2017 van het ijsplateau Larsen-C afbrak. Dat wil niet zeggen dat deze ijsberg geen reusachtig gevaarte is.

Anders dan de vaak dramatische afkalvingen van ijsplaten die de laatste jaren op het Antarctisch Schiereiland zijn waargenomen, wordt deze nieuwe gebeurtenis niet veroorzaakt door de opwarming van de aarde.

“Vergeleken met de ijsplateaus op het Antarctisch Schiereiland waarvan in de afgelopen jaren enorme stukken zijn afgebroken, ligt het Brunt-ijsplateau relatief ver naar het zuiden,” zegt Oliver Marsh, glacioloog van de British Antarctic Survey in Cambridge, Groot-Brittannië. De abnormaal hoge temperaturen die op de Zuidpool worden gemeten, hebben tot nu toe geen spectaculaire gevolgen voor het Brunt-ijsplateau gehad. “Deze afkalving is gewoon onderdeel van een natuurlijke cyclus.”

(Bekijk exclusieve foto’s van een andere monsterijsberg die op Antarctica afbreekt).

De eerste breuklijn in het Brunt-ijsplateau – ‘Kloof 1’ genoemd – loopt daar al ruim 35 jaar (scheuren in ijsplateaus die helemaal doorlopen tot aan de zee eronder, worden door glaciologen ‘kloven’ genoemd, terwijl scheuren aan de oppervlakte als ‘spleten’ of ‘crevassen’ worden aangeduid). Kloof 1 bleef lange tijd relatief stabiel totdat experts in 2012 zagen dat hij weer begon te groeien en zich langzaam door het uitgestrekte ijsplateau boven de zee begon uit te strekken. Inmiddels wordt hij, met onderbrekingen, steeds langer – gemiddeld een paar honderd meter per week.

De tweede breuklijn, te zien aan de bovenkant van de foto, werd voor het eerst in 2016 gespoten wordt de ‘Halloween-scheur’ genoemd. De spleet bevindt zich stroomopwaarts van een serie plooien in het ijs die op satellietfoto’s zijn te zien en de ‘McDonald-ijsrimpels’ worden genoemd. De plooien vormen zich op een plek waar de onderkant van het ijsplateau – dat heel traag, als zeer dikke stopverf, naar de lager gelegen zee glijdt – op een onderzeese bergkam stuit. De bergkam houdt de ijsplaat tegen en remt de stroom van het ijs erachter af, dat zich daardoor ophoopt en plooien en soms ook scheuren vormt.

Het einde van Kloof 1 bevindt zich momenteel op zo’n vier kilometer van de ijsplooien. Vroeger of later zullen de beide breuklijnen in elkaar overgaan. Als dat gebeurt, zal een reusachtige ijsberg zich langzaam van het continent losmaken. Maar volgens Marsh kan Kloof 1 als gevolg van spanningen in het ijsplateau ook opeens richting zee gaan lopen. Het resultaat zou uiteindelijk hetzelfde zijn, namelijk het afbreken van de ijsberg. Maar het tijdstip waarop dat gebeurt, zou erdoor veranderen.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com