Zelfs onder de beste omstandigheden – een mild klimaat, voorspelbare regenval en duidelijk afgebakende seizoenen – is het verbouwen van voedselgewassen een lastig karwei. Voeg daar de klimaatverandering, plotselinge overstromingen en geregelde droogteperioden aan toe, en het hele voedselsysteem wordt een keten van zorgen, hoop en in sommige regio’s pure angst. “Ons voedselsysteem wordt door de klimaatverandering bedreigd en we hebben niet veel strategieën om erop te reageren,” zegt Michael Puma van het Earth Instituut van de Columbia University.
Welke gevolgen heeft dit voor wat er op ons bord verschijnt? Wereldwijd verbouwde gewassen als maïs en tarwe zijn kwetsbaar voor sterke variaties in het groeiseizoen en de opbrengsten. Volgens de VN zullen er zonder aanpassingen tekorten en prijsstijgingen ontstaan door lagere opbrengsten van alom gebruikte commerciële gewassen voor menselijke consumptie en diervoeders. Daarbij zullen landen in tropische regio’s het zwaarst worden getroffen. Minder alledaagse voedingswaren, zoals de items in deze lijst, zullen een andere aanblik krijgen en minder voedzaam, minder verkrijgbaar en duurder worden als gevolg van het verschuiven van groeiseizoenen en het overstappen naar gewassen die in warmer weer gedijen. Een langer groeiseizoen is gewoonlijk goed nieuws voor boeren en gewassen, maar een tekort aan neerslag of te hoge temperaturen kunnen zelfs de sterkste zaden en planten de das omdoen.
Innovatie zal een belangrijk onderdeel uitmaken van de voedselrevolutie, zowel in het veld als in het lab. Dankzij genetische aanpassingen kunnen sommige fruit- en groentensoorten sneller groeien en een grotere omvang bereiken, waardoor de verhoogde kans op overstromingen en droogte kan worden omzeild. Met behulp van andere technologieën kan voedsel langer worden bewaard en over grotere afstanden worden verscheept, soms zelfs zonder enige koeling.
Het Intergovernmental Panel on Climate Change van de VN voorspelt dat we vóór 2050 niet veel akkerland zullen kwijtraken en dat maar weinig voedingswaren geheel van het menu zullen verdwijnen. Maar in de komende tientallen jaren zal er veel veranderen aan de verbouw van gewassen en ook aan onze eetvoorkeuren. Als we willen blijven genieten van ons favoriete eten en drinken, zullen we slimmer moeten consumeren, zegt Charlotte Streck, directeur van de Nederlandse denktank Climate Focus. Dat betekent minder vlees, meer plantaardige producten en zoveel mogelijk plaatselijk verbouwde ingrediënten.
1. Koffie
Bijna driekwart van alle koffie wordt op kleine plantages verbouwd. De prijs van koffie zou kunnen stijgen als gevolg van warmere temperaturen en plantenziekten.
2. Avocado
De bomen waaraan dit fruit groeit, kunnen niet goed tegen hoge temperaturen. Als telers hun gewas zouden verhuizen naar mildere contreien, zou dat tot langere transporten kunnen leiden.
3. Garnalen
De verzuring van de oceanen tast de gezondheid van de kleine kreeftachtigen aan – en ook hun smaak. In één onderzoek wordt gewaarschuwd voor de mogelijkheid dat garnalen in de toekomst minder smaakvol zullen zijn.
4. Zalm
Het opwarmende zeewater bedreigt deze en andere vissoorten die gewend zijn in koude wateren te leven. Door het slinken van wilde visstanden zou er een groter beroep gedaan moeten worden op viskwekerijen.
5. Wijn
De drank zal zeker niet verdwijnen, maar wijnbouwers zullen nieuwe manieren moeten vinden om de kenmerkende smaak van sommige variëteiten te bewaren omdat het terroir waarop ze worden verbouwd als gevolg van de klimaatverandering verandert.
6. Olijven
Vorig jaar werd de olijvenproductie van Italië gehalveerd door vroeg invallende vorst, zware regenval en harde wind. Dat soort weersextremen kunnen gewassen overal ter wereld schaden.
7. Bananen
Tot dusver is het gebied waar deze tropische vrucht kan worden verbouwd, juist groter geworden als gevolg van de opwarming van de aarde. Maar ook het risico op verwoestende schimmelinfecties is daardoor toegenomen.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com en verscheen in het internationale aprilnummer van National Geographic magazine.
