Op 26 december 2004, iets na 10.30 ’s ochtends, keek de Thaise schoonmaakster Supharat Srilao vanuit haar huis in Khao Lak naar zee. Ze zag een enorme golf direct op haar afkomen.
Met een enorme klap werd Srilao, samen met haar driejarige zoontje, overspoeld door water. ‘De golf sleurde mijn kind weg. Ik ging kopje onder en bad tot mijn voorouders: ‘Ik moet overleven. Ik moet mijn zoon vinden.’
Haar verhaal is slechts één van de miljoenen tragische verhalen rond de dodelijkste tsunami in de geschiedenis. Meer dan 225.000 mensen verloren het leven toen een aardbeving van 9,1 op de schaal van Richter een verwoestende golf teweegbracht.
Een ongekende ramp
De tsunami trof vooral Indonesië, Sri Lanka, India en Thailand. In de Indonesische stad Banda Atjeh overleed een kwart van de inwoners. Het nabijgelegen dorp Lhoknga werd bijna compleet verwoest door een 20 tot 30 meter hoge golf, waardoor slechts 400 van de 7000 inwoners overleefden.
De kracht van de tsunami was ongekend. ‘Het was alsof 23.000 atoombommen tegelijk ontploften,’ zegt seismoloog Barry Hirshorn. Een tsunami kan op verschillende manieren ontstaan. In dit geval was de oorzaak een botsing tussen de Indische Plaat en de Birmaplaat, waardoor de zeebodem plotseling omhoogschoot en een enorme hoeveelheid water werd verplaatst.
Met snelheden tot 800 kilometer per uur verspreidde het water zich over de Indische Oceaan. Binnen twee uur hadden de golven de kust van Thailand, Sri Lanka en India bereikt. Zelfs delen van Afrika werden overspoeld.
Gebrek aan voorbereiding
Hoewel de regio al eerder te maken had met tsunami’s, waren ze zelden zo vernietigend. Tussen 1852 en 2002 werden er in de Indische Oceaan slechts 7 tsunami’s geregistreerd die levens eisten. Hierdoor hadden veel landen geen waarschuwingssysteem of evacuatieprotocol.
Leestip: Wat een vulkaan op La Palma ons leert over buitenaards leven
In Japan, dat deel uitmaakt van de seismisch actieve Ring van Vuur rond de Grote Oceaan, is de situatie anders. Daar zijn waarschuwingssystemen al sinds 1941 in gebruik, wordt op scholen getraind voor evacuaties en zijn gebouwen ontworpen om aardbevingen en tsunami’s het hoofd te bieden.
Een domino-effect van verwoesting
De gevolgen van de tsunami op Tweede Kerstdag 2004 waren enorm. In Sri Lanka veroorzaakte de golf de dodelijkste treinramp ooit: een passagierstrein werd van het spoor geslagen, waarbij ongeveer 1700 mensen omkwamen.
Onder de slachtoffers waren ook duizenden toeristen uit Europa en de VS, die de regio bezochten om te overwinteren. Daarbij kwamen 36 Nederlanders om het leven. In totaal raakten 1,8 miljoen mensen ontheemd en werden bijna een half miljoen huizen verwoest.
Een les voor de toekomst
Na de ramp werd er wereldwijd zo’n 11,5 miljard euro ingezameld voor de 14 getroffen landen. Daarnaast werden waarschuwingssystemen ontwikkeld, zoals het Indian Ocean Tsunami Warning and Mitigation System. Dit systeem, opgezet in 2005, detecteert vroege tekenen van tsunami’s en waarschuwt de lokale bevolking.
Onderwijs speelt ook een grote rol in het verminderen van risico’s. Door evacuatieplannen en bewustwordingsprogramma’s weten kustgemeenschappen nu beter hoe ze moeten reageren als het water zich plotseling terugtrekt – een teken dat een tsunami in aantocht is.
Voor Supharat Srilao en haar familie kwam er uiteindelijk een wonder. Na dagen zoeken vond haar man hun zoon ongedeerd terug. Maar voor de families van de 225.000 slachtoffers bleef een wonder uit.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
