Drie reizigers liggen in de Hudsonbaai, vlak bij het stadje Churchill in de Canadese provincie Manitoba, in neopreen pakken op hun buik op een soort schuimrubberen mat die is vastgemaakt aan een rubberboot. Ze worden achter de boot voortgetrokken terwijl ze met een duikmasker op hun hoofd in het ijskoude water houden en hopen dat ze beloega’s kunnen zien terugkijken.
Dit is een zogenaamde ‘beloega aquagliding’-tocht, een van de walvisvriendelijke oplossingen die de toeristische industrie heeft bedacht toen Canada in 2018 nieuwe, strengere regelgeving invoerde om in zee levende dieren te beschermen.
De striktere regels zijn bedoeld om te voorkomen dat mensen in contact komen met walvissen, waarvan veel soorten ernstig bedreigd worden door de opwarmende oceanen, voedseltekorten en toenemend verkeer op zee. De regels houden in dat alle schepen verder van de zoogdieren verwijderd moeten blijven dan voorheen. Bepaalde activiteiten, zoals snorkelen met bultruggen, zijn verboden.
De meeste mensen erkennen dat de walvissen moeten worden beschermd, maar er is discussie over de beperkingen voor boten waarmee walvistochten worden gemaakt. Volgens sommige bedrijven zijn die “te beperkend en zelfs overdreven.” Maar de wet in Canada is hoe dan ook gewijzigd, waardoor toeristen de manier waarop ze de walvissen bekijken en bewonderen moeten aanpassen.
Waarom walvissen onze steun nodig hebben
In de Canadese wateren leven zo'n dertig walvissoorten. Toeristen kunnen vanaf alle drie de kusten van het land walvistochten maken - vanuit steden als Vancouver en Halifax, maar ook vanuit gehuchten als Pond Inlet in Nunavut. Wie in de zomer naar Churchill gaat, ziet zo goed als zeker enkele van de 55.000 beloega’s in de Hudsonbaai. Bij de monding van de rivieren Saint Lawrence en Saguenay in de provincie Quebec worden de beloega’s gezelschap gehouden door een tiental andere soorten walvissen, wat het best te zien is bij het stadje Tadoussac. In Newfoundland and Labrador zwemmen walvissen soms langs ijsbergen.
(Duik in de verborgen onderwaterwereld van de walviscultuur.)
Hoewel er dus talloze plekken zijn waar je walvissen kunt spotten, zijn sommige walvissoorten bedreigd. Er zijn nog maar 366 noordkapers en van de ‘southern resident killer whales’ (een bepaalde groep orka’s die in de Salish Sea leeft voor de kust van Brits-Columbia en Washington State) zijn er nog maar 74 over. Over het lot van deze groep zwaardwalvissen waren in 2018 ook al zorgelijke berichten te horen, toen een dier dat J35 oftewel Tahlequah wordt genoemd gedurende 17 dagen het stoffelijk overschot van haar kalf zo'n 1500 kilometer voortduwde.
“De meeste operators van walvistochten erkennen dat walvissen beschermd moeten worden en respecteren de regels,” vertelt Sebastian Teunissen, directeur van de non-profitorganisatie Canadian Whale Institute. Maar uit een onderzoek uit 2020 naar walvissen in de Salish Sea bleek dat 72 procent van de eigenaren van plezierjachten en -schepen niets afwist van de regels die gelden voor het bekijken van walvissen. Van de 365 ‘incidenten’ met walvissen - meestal overtredingen van snelheids- en afstandslimieten - werd slechts 8 procent begaan door toeristenschepen.
Lees ook: Een grijze walvis zwom de halve wereld over en vestigde een nieuw record
Teunissen stelt dat, ondanks de strengere regels en toegenomen aandacht, “contact met mensen nog steeds een belangrijke oorzaak is van letsel en overlijden onder walvissen.” Het beroemdste voorbeeld hiervan was Luna (L98), een van de leden van de groep van ‘southern residents’, die erom bekend stond dat hij op zoek ging naar mensen en schepen in de buurt van Nootka Sound in Brits-Columbia. Hij stierf in 2006 nadat hij te dicht bij een schroef kwam.
Het Canadian Whale Institute zet zich onder meer in voor betere manieren om walvissen te waarschuwen voor naderende schepen, om te voorkomen dat de dieren verstrikt raken in visserstuig en om de nadelige effecten van klimaatverandering voor de dieren te beperken.
Maatregelen tegen bedreigingen
De daling van het aantal walvissen en de toename van het aantal bedreigingen leidden ertoe dat de Canadese regering de regelgeving ter bescherming van walvissen en andere zeezoogdieren in de afgelopen jaren heeft aangescherpt.
Vóór de aanpassing van de regels kon een kapitein van een rubberboot die een groep orka’s in de Salish Sea spotte eropaf varen en de motor uitzetten. De groep zwom vaak door in de richting van de walvisspotters. In Newfoundland and Labrador, waar de grootste populatie van naar voedsel zoekende bultruggen ter wereld zich ‘s zomers bevindt, was snorkelen met bultruggen populair.
Voordat de nieuwe regelgeving er was, gedroegen de meeste eigenaars van schepen voor walvistochten zich respectvol jegens de dieren, hoewel sommige dichtbij kwamen om hun opvarenden mogelijkheden te bieden om foto’s te maken. Tegenwoordig is het alleen toegestaan om dicht in de buurt van de walvissen te komen als de dieren de kapitein van een schip verrassen, en het niet veilig is om weg te varen.
In Canada is het inmiddels illegaal om zeezoogdieren te verstoren, bijvoorbeeld door te zwemmen of contact met ze te zoeken. Iedere kapitein moet zijn snelheid en geluidsvolume dimmen en er mag maar beperkt gevist worden wanneer er walvissen in de buurt zijn. In het kader van de bescherming van de ‘southern resident’ orka’s zijn verder onder meer bepaalde commerciële en recreatieve visactiviteiten (tijdelijk) verboden en zijn er nieuwe walvisreservaten ingesteld.
Sinds 2018 moeten boten op honderd meter afstand blijven van de meeste walvissen. Voor orka’s in het zuidelijke deel van het water voor Brits-Columbia (en voor beloega’s in Quebec) bedraagt die afstand sinds 2018 400 meter. “Zie je staart, vin of pluim: houd de afstand ruim,” zo luidt een van de aanbevelingen op een infographic van de regering.
Het ontlopen van de walvissen kan onbedoelde negatieve gevolgen hebben. “De ‘southern residents’ hebben ons nodig,” stelt Erin Gless. “Als we ze niet kunnen bekijken, kunnen we ze ook niet beschermen.” Gless is directeur van Pacific Whale Watch Association, een vereniging van 29 commerciële walvistochtoperators in Brits-Columbia en de staat Washington, die jaarlijks een half miljoen passagiers vervoeren.
Lees ook: Beloega voor kust van San Diego stelt wetenschappers voor raadsel
Volgens Gless houden walvistochtoperators wetenschappers op de hoogte over waar zich walvissen bevinden en hoe het met ze gaat, en is de aanwezigheid van een boot met walvistoeristen voor andere boten een teken dat er walvissen in de buurt zijn, waardoor ze de regels beter in acht nemen.
Wat de gevolgen zijn van de beperkingen voor het walvistoerisme
Toerisme speelt een rol bij de bescherming en het behoud van wilde dieren en hun leefomgeving. “Wij zijn de ogen en oren van de wereld, we geven door wat we zien en slaan alarm wanneer walvissen worden lastiggevallen of in gevaar gebracht,” aldus Mike Reimer, eigenaar/kapitein van Churchill Wild, een bedrijf voor walvistochten in de Hudsonbaai.
Het klopt dat operators van walvistochten steeds meer aandacht zijn gaan vragen voor de bescherming van het leven in zee. Belle McCarthy van Tofino Resort + Marina op Vancouver Island stelt dat de kapiteins van haar bedrijf proberen twee keer zoveel afstand te bewaren als minimaal nodig is “om wederzijds respect tussen de gasten en de dieren tot stand te brengen.”
(Ontdek hoe bultruggen eten — en waarom ze nooit een mens zouden inslikken.)
Maar sommige touroperators, vooral die in rustige regio’s als Churchill, Manitoba en Newfoundland and Labrador, willen dat de overheid opnieuw in gesprek gaat met de bedrijven. De inzet is, stelt Mike Gatherall van Gatherall’s Puffin & Whale Watch in Newfoundland, om de regelgeving zo aan te passen dat “de walvissen worden beschermd terwijl de activiteiten op het gebied van voorlichting en bewustwording door professionele, ervaren walvistochtoperators mogelijk blijven.”
In de ruim 1.200.000 vierkante kilometer grote Hudsonbaai vormen de regels een uitdaging voor scheepsoperators, die daar op honderd meter afstand van beloega’s moeten blijven en op vijftig meter in twee krappe estuaria van de rivier waar de dieren samenkomen. “Eigenlijk zijn we al in overtreding op het moment dat we het water ingaan,” vertelt Reimer. “Onze rubberboten worden omringd door honderden nieuwsgierige, vriendelijke beloega’s.”
Gezien de 55.000 dieren tellende beloegapopulatie in de Hudsonbaai wil de Churchill Beluga Whale Tour Operators Association dat er uitzonderingen mogelijk zijn op de regels wat betreft afstand en meer samenwerking tussen de overheid en de branche bij het vaststellen van de regelgeving. De meeste beloega’s zien in hun leven “nooit een boot of komen nooit in contact met mensen,” aldus Reimer.
Gatherall vindt dat er bij het vaststellen van regels voor afstanden niet alleen rekening moet worden gehouden met de soort en de afstand tot de kust, maar ook of er jongen aanwezig zijn, of met lokaal scheepsverkeer. “Er zijn situaties waarin misschien nog meer beperkingen nodig zijn,” stelt hij, en andere waar de huidige regelgeving alleen maar problemen oplevert.
En toch zijn er enkele hoopvolle signalen. Hoewel het lastig is om te bepalen in hoeverre de walvissen baat hebben bij de Canadese maatregelen, zijn er enkele gunstige ontwikkelingen te zien. In het afgelopen jaar vonden bij de ‘Southern resident orka’s’ drie geboortes plaats - met onder meer een nieuw jong voor Tahlequah. Twee van de drie kalfjes zijn vrouwtjes, wat van cruciaal belang is voor de groei van de populatie.
Walvisspotten van grotere afstand
Ondanks de strenge regels, kunnen bezoekers nog steeds op talloze manieren walvissen spotten in Canada. Ga op zoek naar ervaren scheepsoperators die duidelijk aangeven dat ze de wetten voor de bescherming van de walvissen respecteren. Op een lijst van de Pacific Whale Watch Association zijn tourondernemingen in Brits-Columbia te vinden die zich aan de regels houden. Kies in de regio Saint Lawrence in Quebec voor een lid van de Eco-Whale Alliance.
Bekijk ook: Dronefilm: Een Beluga walvis feestje
Neem een verrekijker mee en een camera met een zoomlens. Respecteer de behoefte aan ruimte die walvissen hebben, net zoals je dat zou doen bij andere wilde dieren. “Contact tussen mensen en walvissen is af te raden, los van de vraag hoe “gezond” een populatie is,” stelt Teunissen. “Het is niet goed wanneer dieren gewend raken aan mensen, het kan zelfs ongunstige gevolgen hebben.”
Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in het Engels op Nationalgeographic.com
HOE JIJ DE PLANEET KUNT HELPEN
Neem een kijkje bij de nieuwe tentoonstelling over de bescherming van walvissen in het Royal Ontario Museum in Toronto. In musea in Vancouver en Ottawa vind je skeletten van het grootste dier op aarde, de blauwe vinvis. Of verdiep je in de belangrijke rol die orka’s hebben in de cultuur van inheemse volken in de door inheemse volken beheerde galeries en studio’s in Brits-Columbia.
Dit zijn enkele van de non-profitorganisaties die zich inzetten voor walvissen die National Geographic in de afgelopen jaren heeft ondersteund:
The Dominica Sperm Whale Project: De onderzoekers die betrokken waren bij dit project deden duizenden uren observaties bij families van potvissen om meer inzicht te krijgen in hun unieke cultuur.
Whale Trust Maui: De onderzoekers in dit project bestuderen natuurlijke gedragspatronen rond voortplanting en communicatie, zoals het zingen van bultruggen, om betere methoden te ontwikkelen voor de bescherming van de dieren.
Alaska Whale Foundation: De AWF, die in 1996 werd opgericht voor de bestudering van bultruggen in het zuidoosten van Alaska, doet inmiddels onderzoek in de hele regio naar een scala van zeedieren en ecosystemen langs de kust.
Johanna Read is een schrijver uit Vancouver die gespecialiseerd is in verantwoord toerisme. Volg haar op Twitter en Instagram.
