Er bewegen continu planetoïden langs de aarde. In de meeste gevallen is dat geen enkele reden tot zorg, maar een exemplaar dat 2024 YR4 wordt genoemd deed onlangs de alarmbellen rinkelen. NASA meldt een kans van 1 op 48 dat deze ruimterots in december 2032 de aarde raakt – meer dan twee procent dus.
Een inslag van de planetoïde, die zo’n 40 tot 90 meter lang is, zou een complete stad van de kaart kunnen vegen. Wetenschappers van over de hele wereld houden het ruimteobject dan ook scherp in de gaten.
Het mechanisme dat de aarde beschermt tegen zulke ruimterotsen zit goed in elkaar. Sterrenkundigen van over de hele wereld werken samen om potentieel gevaarlijke objecten in de ruimte te registreren. Zowel NASA als de ESA hebben programma’s ontwikkeld om deze planetoïden en kometen te volgen. Hoe doen ze dat?
Opsporen en volgen van planetoïden
Elke telescoop op aarde kan bijdragen aan de bescherming van onze planeet. Als een astronoom ergens een object waarneemt dat lijkt op een planetoïde of komeet, wordt dit gemeld bij de gemeenschap voor planetaire verdediging. Bovendien beschikt NASA over een wereldwijd netwerk van telescopen speciaal gewijd aan het opsporen van nog onontdekte planetoïden en kometen. Een van deze telescopen in Chili ontdekte 2024 YR4 op 27 december 2024.
Wanneer een nieuwe planetoïde wordt ontdekt, komen speciale teams van NASA en ESA in actie om het object te volgen. Een geautomatiseerd computerprogramma genaamd Scout gebruikt de beschikbare observaties om de waarschijnlijke banen van het object in kaart te brengen en te bepalen of er een kans is dat het object de komende maand zal inslaan op aarde.
Leestip: Waar kwam de planetoïde vandaan die de dinosauriërs deed uitsterven?
Wanneer er geen sprake is van een acuut risico, neemt Sentry de teugels in handen. Dit programma berekent of er een kans is dat de planetoïde binnen een eeuw de aarde raakt. Met elke nieuwe observatie wordt die voorspelling betrouwbaarder.
‘Dankzij deze resultaten van Sentry kunnen we ervoor zorgen dat waarnemers zich richten op de planetoïden die een risico vormen,’ zegt Davide Farnocchia, ingenieur bij NASA’s Centre for Near-Earth Object Studies (CNEOS) in Californië. Tot het risico van een inslag praktisch nul is geworden, blijft de desbetreffende planetoïde op de risicolijst van Sentry staan. Op dit moment staat 2024 YR4 bovenaan die lijst.
Meer onderzoek naar 2024 YR4 nodig
Astronomen weten momenteel nog niet genoeg over 2024 YR4 om met zekerheid te zeggen dat de planetoïde de aarde zal missen. Ook is de precieze grootte van de planetoïde nog niet bekend.
‘Dit object werd gevonden toen het de aarde al was gepasseerd en weg van de aarde begon te bewegen,’ zegt Juan Luis Cano, ruimtevaartingenieur bij het planetaire verdedigingsprogramma van ESA. Vanaf dat moment nam de zichtbaarheid van de planetoïde snel af, waardoor de meeste telescopen op aarde het object nog niet goed hebben kunnen volgen.
Leestip: 6 bijzondere ontdekkingen van ruimtetelescoop Hubble
‘In 2028 zal 2024 YR4 opnieuw vlak langs de aarde scheren, op ongeveer twintig keer de afstand tussen de aarde en de maan,’ zegt Farnocchia. ‘Als we het object dan volgen, zullen we veel meer te weten komen over de toekomstige positie in 2032. Waarschijnlijk kunnen we dan uitsluiten of bevestigen dat er in 2032 een inslag plaatsvindt.’
‘Het zou nog beter zijn als blijkt dat iemand deze planetoïde onbewust jaren geleden al heeft gespot,’ zegt Andy Rivkin, astronoom aan Johns Hopkins Applied Physics Laboratory (VS). Astronomen hebben mogelijk al eens een foto genomen van 2024 YR4 voordat deze planetoïde een naam kreeg. Als zo’n foto van jaren geleden zou opduiken, zouden de onderzoekers met die informatie veel nauwkeurigere voorspellingen kunnen doen.
Infrarode blik op de horizon
Infraroodtechnologie zou deze observaties nog eens kunnen verfijnen. Infrarood licht helpt bij het bepalen van de precieze grootte van een planetoïde, omdat het de ruimterots helderder zichtbaar maakt. Ergens in de komende paar jaar lanceert NASA de Near-Earth Object Surveyor, een infraroodobservatorium in de ruimte dat het opsporen van planetoïden als enige doel heeft.
In de tussentijd kunnen ook de speciale infraroodfilters op de James Webb-ruimtetelescoop worden gebruikt om kleine planetoïden te vinden en hun grootte te bepalen. Eerder bleek al dat James Webb een uitstekende planetoïdenjager is.
‘Planetoïden die van de aarde af bewegen en daardoor lastig te zien zijn, worden door gebruik van infrarood veel helderder,’ zegt Julien de Wit, planetair wetenschapper aan het Massachusetts Institute of Technology (VS).
Leestip: Hoe brachten we het heelal in beeld voordat er ruimtetelescopen waren? Met schilderkunst
Astronomen – onder wie Rivkin, Farnocchia en De Wit – hebben daarom met spoed een verzoek ingediend om gebruik te maken van de James Webb-ruimtetelescoop. Zo hopen ze een nauwkeurigere schatting te maken van de grootte van 2024 YR4 en nieuwe observaties te doen om de planetoïde te monitoren. Op 5 februari kregen ze groen licht, dus binnenkort zal ook dit instrument worden ingezet om de planetoïde in de gaten te houden.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
