Voedingssupplementen worden steeds populairder. Ook in Nederland en België: in 2023 gebruikte 41 procent van de Nederlanders vitaminen of mineralen, blijkt uit onderzoek van Multiscope. Vooral vitamine D, multivitaminen en magnesium zijn favorieten. In België zegt zelfs 53 procent van de mensen geregeld supplementen te slikken.

Maar experts zijn kritisch: te hoge doseringen, onbetrouwbare producten of een gevaarlijke wisselwerking met medicijnen kunnen juist schadelijk zijn voor de gezondheid. Hoe gebruik je supplementen op een verantwoorde manier?

Beperkte voordelen

Het gebruik van planten, kruiden en mineralen om gezondheidsklachten te verlichten gaat al duizenden jaren terug. Wat experts tegenwoordig echter steeds vaker zien, is dat mensen deze middelen in hoge doseringen toevoegen aan een verder al gevarieerd dieet.

‘Dat is opvallend,’ vertelt Marwan Ghabril, leverarts aan de Indiana University School of Medicine (VS), ‘Want er zijn geen overtuigende gegevens die aantonen dat kruidenpreparaten noodzakelijk zijn voor een gezond leven.’

Leestip: Wat kun je het beste eten als je ziek bent?

Daarnaast zijn experts kritisch op het gebruik van deze supplementen als medicijn. ‘Wanneer mensen vinden dat artsen geen hulp kunnen bieden, schakelen ze vaak over op een ‘doe-het-zelf-aanpak’,’ zegt Dariush Mozaffarian, cardioloog aan de Friedman School of Nutrition Science and Policy aan Tufts University (VS).

Behalve dat supplementen in deze gevallen niet de gewenste gezondheidsvoordelen bieden, kunnen ze bij onjuist gebruik zelfs schadelijk zijn. Bepaalde supplementen en hogere doseringen vragen om extra voorzichtigheid.

Waar moet je voor oppassen?

De laatste tijd verschijnen er steeds vaker verhalen over de negatieve bijwerkingen van voedingssupplementen. Van sommige middelen, zoals groenethee-extract, is bekend dat ze schadelijk zijn voor de lever. Deze stof komt vaak voor in afslankmiddelen of producten die de stofwisseling stimuleren.

Ook andere plantaardige stoffen kunnen risico’s met zich meebrengen. In 2024 ontdekten onderzoekers dat vijftien miljoen Amerikanen stoffen gebruiken die schadelijk kunnen zijn voor de lever, zoals kurkuma, ashwagandha, zilverkaars, garcinia cambogia en rodegistrijst.

Leestip: Steeds meer jonge mensen krijgen darmkanker. Hoe komt dat?

‘Eenvoudige vitamines en mineralen zijn over het algemeen prima,’ zegt Ghabril. ‘Maar alles met plantaardige ingrediënten of kruidenextracten zou ik vermijden.’

Het probleem is dat het niet altijd duidelijk is waar bijwerkingen vandaan komen. Gebruikers combineren vaak verschillende supplementen met actieve stoffen, of gebruiken ze in combinatie met medicijnen. Ondertussen vervangen producenten ingrediënten soms door goedkopere alternatieven, zonder dat duidelijk te vermelden.

Hoe meer, hoe beter?

Wanneer gebruikers meer micronutriënten innemen dan aanbevolen, spreekt men van een megadosering. Dit brengt risico’s met zich mee, vooral wanneer de stof vetoplosbaar is en zich ophoopt in het lichaam.

‘Een hogere dosering betekent niet per se beter,’ legt Mozaffarian uit. ‘Het kan de normale processen van het lichaam verstoren.’ Mogelijke bijwerkingen zijn onder andere maagklachten, hoofdpijn, hartkloppingen en slapeloosheid zijn. Vooral vrouwen kunnen bijzonder kwetsbaar zijn voor een megadosering vanwege hun kleinere lichaamsbouw en verschillen in metabolisme.

Leestip: Wat 5 recente onderzoeken ons leren over de gezondheid van vrouwen

‘Deze bijwerkingen verschillen sterk per individu,’ zegt Ghabril. ‘Groenethee-extract doet voor de ene persoon geen kwaad, maar kan bij een ander ernstige schade veroorzaken. Het is van groot belang dat er betere regulering, wetgeving en voorlichting komt over het gebruik van dit soort producten.’

Het kiezen van de juiste supplementen

In Nederland zijn specifieke regels opgesteld voor voedingssupplementen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de veiligheid van supplementen en zet zich in om onveilige stoffen van de markt te halen. Toch kan het gebeuren dat een supplement met risicovolle ingrediënten in de winkel belandt. Daarom is het belangrijk dat je zelf ook waakzaam bent op de veiligheid van het product.

Let bij het kiezen van een supplement op de betrouwbaarheid van de aanbieder: gerenommeerde merken laten hun producten vaak testen door onafhankelijke labs. Daarnaast geven instanties zoals het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) info over hoe bepaalde supplementen kunnen reageren op medicijnen.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!