Wanneer de paartijd aanbreekt, beuken mannelijke dikhoornschapen met hun hoorns tegen elkaar. Kalkoenen paraderen met een uitgespreide staart over hun territorium. Brulkikkers roepen elkaar toe met een geluid dat doet denken aan een loeiende koe. Maar hoe zit dat bij de kleinste kruipers? Ook kevers, spinnen en vliegen moeten immers op zoek naar een partner. Deze vier insecten en spinachtigen doen dat op wel heel bijzondere wijze.
1. Worstelpartij van vliegende herten
Een vliegend hert is uitgerust met een gigantisch monddeel dat lijkt op een middeleeuws wapen. Toch hebben de rituele gevechten tussen twee mannetjes meestal geen dodelijke afloop. ‘Biologen noemen dit natuurlijke wapens,’ zegt Ainsley Seago van het Carnegie Museum of Natural History in Pittsburgh (VS). ‘Het mooie daaraan is dat er niemand gewond raakt als je ze op de juiste manier gebruikt.’
Wel wordt er iemand weggeslingerd. Wanneer mannetjeskevers duelleren, doen ze dat niet om een enkel vrouwtje, vertelt Seago. Ze verdedigen de hulpbronnen of gebieden waar vrouwtjes vaak komen, zoals de sapstromen op een boom. ‘Dat is een verrukkelijke zoete voedingsbron, waar vaak ook nog gist op groeit. Die combinatie van suiker en gist is een gezonde cocktail,’ zegt ze. ‘Daar komen veel vrouwtjes op af.’
Leestip: Deze kikkers veinzen hun dood om niet te hoeven paren
Wanneer meerdere mannetjes een dergelijk gebied willen claimen, kan het uitdraaien op een gevecht. Daarbij rennen de kevers niet op elkaar af als ridders met een lans, benadrukt Seago. De manier waarop de vliegende herten elkaar te lijf gaan, heeft volgens haar meer weg van een potje sumoworstelen. ‘In feite is het een krachtmeting, waarin de kevers proberen de ander van de boom af te gooien,’ zegt ze.
2. Intimiderende juffers
Wie in de buurt van een vijver, meer of rivier weleens twee juffers een hartvorm heeft zien maken, is getuige geweest van wat wetenschappers een paringsrad noemen. Maar de paardans van dit insect is minder romantisch dan het lijkt. Om met een vrouwtje te paren, grijpt het mannetje haar achterhoofd vast met een speciale klem. Zo blijft hij aan haar vastzitten, zelfs als ze probeert weg te vliegen.
‘Het is eigenlijk een vorm van intimidatie,’ zegt Jessica Ware, curator bij het American Museum of Natural History in New York en expert op het gebied van de insectenorde Odonata, waartoe juffers en libellen behoren.
Leestip: Van zo dichtbij zag je juffers nog nooit
Zelfs als een vrouwtje haar buik zo draait dat ze het sperma van het mannetje kan ontvangen, zal hij zijn greep nog een halfuur of langer vasthouden. Soms wordt ze zelfs door haar belager onder water getrokken en daar gehouden tot ze haar eitjes op een plant heeft geplaatst. Onder water kan de juffer ademen door een luchtbel die zich rond het hoofd vormt.
‘Ik durf te zeggen dat het niet altijd vrijwillig is,’ zegt Ware. Sommige juffers van de genus Ischnura (lantaarntjes) hebben zelfs een manier ontwikkeld om zich voor mannetjes te verstoppen. ‘Die vrouwtjes veranderen hun kleur om op mannetjes te lijken,’ zegt Ware.
3. Vuurvliegje of femme fatale?
Wanneer een vuurvliegje ’s nachts flitst met zijn natuurlijk oplichtende achterwerk is dat een signaal aan soortgenoten: ik ben vrijgezel en ben op zoek. Er is in dit paringsritueel geen sprake van dwang. Geen duel. Niet eens een geluid. Alleen sliertjes licht in de nacht.
Leestip: Deze 5 parasieten hersenspoelen hun slachtoffer
Vrouwelijke vuurvliegjes van de soort Photuris versicolor profiteren van die zachtaardigheid. ‘Het vrouwtje imiteert het lichtpatroon van andere soorten en lokt zo mannetjes,’ zegt Seago. ‘Zodra een mannetje van een andere soort haar nadert om te paren, draait ze zich om en eet ze hem op.’
Wetenschappers denken dat de Photuris versicolor-vrouwtjes, ook bekend als femme fatales, mannetjes van andere soorten eten om hun verdedigingsstofjes te stelen: chemicaliën in hun bloed die ervoor zorgen dat roofdieren de vuurvliegjes niet lekker vinden smaken. De femme fatales vermengen deze stofjes ook in hun eitjes.
4. Spin op de dansvloer
In Australië leeft een groep minuscule spinachtigen die bekendstaan als pauwspinnen. Op het eerste gezicht zien deze kruipers er net zo uit als andere springspinnen. ‘Ze hebben een klein lijf, gedrongen beentjes en grote ogen op de voorkant van hun gezicht,’ zegt Sebastian Echeverri, spinnenexpert bij de Xerces Society (VS).
‘Maar er gebeurt iets heel speciaals wanneer een volwassen pauwspinmannetje een vrouwtje ziet,’ zegt hij. Als hij een vrouwtje op het oog heeft, steekt het mannetje zijn achterste in de lucht en opent het als een felgekleurde waaier. Sommige pauwspinnen hebben ook haarachtige structuren op hun poten die ze rondzwaaien als vlaggen.
Leestip: De Australische huisspin vestigt zich in Nederland. Wat weten we?
De kleuren en patronen variëren per soort, evenals de bewegingen die de mannetjes maken met hun poten, maar in elk geval heeft het vertoon iets weg van een danschoreografie – mét muziek! De mannetjes slaan soms ook met hun poten op de grond als een drumritme. De vibraties die de vrouwtjes op die manier voelen, worden meegenomen in hun beoordeling van de performance.
‘Springspinnen hebben in de loop van de evolutie bijzonder grote ogen ontwikkeld, waarmee ze veel details kunnen waarnemen,’ zegt Echeverri. ‘Om die reden is ook hun paardans geëvolueerd naar een ritueel vol visuele taal. Ze gebruiken beweging, dans en kleur op een manier die niet vaak voorkomt bij spinnen.’
Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!
