Mammoeten in de Noordzee, leeuwen in Limburg en pinguïnachtige vogels op het strand van Zeeland: het klinkt als een fabeltje, maar Nederland kende ooit een verrassend wilde biodiversiteit. Archeologische vondsten en fossielen tonen aan dat ons land ooit bewoond werd door dieren die we nu vooral kennen uit documentaires of verre musea. Dit zijn vijf indrukwekkende uitgestorven soorten.

1. Wolharige mammoet

De wolharige mammoet (Mammuthus primigenius), een indrukwekkend, olifantachtig dier met een langharige vacht, is een van de bekendste uitgestorven diersoorten ter wereld. Het dier leefde tussen de 120.000 en 4000 jaar geleden.

In Nederland zijn vooral in de Noordzee talloze resten van mammoeten gevonden. Hier worden regelmatig botten en kiezen opgevist tijdens baggerwerkzaamheden of bodemberoerende visserij.

Leestip: Hoe kwam laatste wolharige mammoet aan zijn einde?

Deze imposante dieren hadden zich met hun dikke vacht perfect aangepast aan het koude klimaat van de laatste ijstijd. Toen het klimaat zo’n twaalfduizend jaar geleden opwarmde, verdwenen hun leefgebieden en daarmee uiteindelijk ook de soort.

2. Holenleeuw

In het Pleistoceen leefden er leeuwen in het gebied dat nu Nederland is. De holenleeuw (Panthera leo spelaea) was iets groter dan de moderne Afrikaanse leeuw en aangepast aan koudere omstandigheden. Fossielen zijn onder andere gevonden in Zuid-Limburg en bij Maasvlakte-baggerwerkzaamheden.

Hij leefde vermoedelijk in open vlakten en joeg op grote zoogdieren zoals paarden en rendieren. Zijn uitsterven hangt samen met het verdwijnen van zijn prooidieren en veranderingen in het klimaat.

3. Wolharige neushoorn

Met een dichte vacht en stevige bouw was de wolharige neushoorn (Coelodonta antiquitatis) een echt ijstijdicoon. Hij leefde in grote delen van Europa en Azië, en ook in Nederland zijn fossiele resten gevonden – vooral bij rivieren en langs de kust.

Leestip: Hoe de Kleine IJstijd het dagelijks leven ontregelde

Wetenschappers denken dat het uitsterven van dit dier zo’n 15.000 tot 17.000 jaar geleden werd veroorzaakt door een combinatie van klimaatverandering, menselijke jacht en mogelijk ook genetische verzwakking binnen de soort. De laatste resten van de wolharige neushoorn zijn gevonden in de Oeral en Siberië.

4. Oeros

De Romeinen beschreven de oeros (Bos primigenius) al als een indrukwekkend en sterk dier, en er zijn botresten gevonden uit zowel prehistorische als middeleeuwse tijden. Deze wilde rundersoort leefde duizenden jaren lang in grote delen van Europa, waaronder Nederland, en wordt gezien als voorouder voor de huidige melkkoeien.

Leestip: Is de grijze wolf verwant aan de uitgestorven reuzenwolf?

In de Middeleeuwen verdween de soort uiteindelijk door overbejaging, ontbossing en het verdwijnen van open leefgebieden. De laatste oerossen leefden vermoedelijk in Polen, waar ze in de zeventiende eeuw uitstierven.

5. Grote auk of reuzenalk

De reuzenalk (Pinguinus impennis) was een pinguïnachtige vogel van zo’n 75 centimeter hoog. Hij had kleine vleugels die niet geschikt waren om mee te vliegen, maar duiken kon hij wel. De reuzenalk kwam voor in vrijwel het hele noordelijk deel van de Atlantische oceaan: voor de kust van Noord-Amerika, maar ook in de Noordzee tussen Groot-Brittannië en Nederland, waar hij graag overwinterde. Onderzoekers vonden verschillende overblijfselen langs stranden aan de Nederlandse kust.

Dat de reuzenalk is uitgestorven komt volledig voor rekening van de mens. De vogel was een geliefde snack en zijn veren werden gebruikt voor kussens. In Europa bleek het daarnaast een populair verzamelobject onder musea en handelaren. In 1844 werd het laatste reuzenalkpaartje gedood en het laatste ei geraapt.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!