De meeste spinnen vergiftigen hun prooi met de scherpe slagtanden die uit hun kop steken. Maar uit recent onderzoek, gepubliceerd in het vakblad BMC Biology, blijkt dat het er bij de kaskaardespin (Uloborus plumipes) heel anders aan toegaat. Die gebruikt namelijk een wel heel opvallend wapen: zijn braaksel.

Onder de microscoop

Als je het kopje van een spin onder een microscoop bekijkt, zie je dat zich aan het uiteinde van de slagtanden een kleine opening bevindt. Deze opening leidt naar een kanaal dat in direct contact staat met de gifklieren in zijn kop. Door een prooi te bijten, kan de spin zijn gif direct in het lichaam van zijn slachtoffer spuiten.

Leestip: Waarom huntsmanspinnen in Australië een geliefde huisgenoot zijn

Maar toen onderzoekers de kaskaardespin onder de microscoop legden, viel iets op: in zijn tanden zijn geen kanaaltjes te vinden. Daarnaast ontbraken de gifklieren in zijn kop. Wel vonden de wetenschappers iets anders: op de kop van de spin zaten kleine, ongebruikelijke spieren. Wat is het nut daarvan? En hoe krijgt deze spin het voor elkaar zijn prooien te verlammen?

Een theorie van bijna een eeuw oud

De eerste aanwijzing werd gevonden in een tekening in een obscuur wetenschappelijk artikel van 94 jaar geleden. Daarin werd gesuggereerd dat de kaskaardespin zijn prooi niet bijt, maar in zijden draden wikkelt, die zijn besproeid met vergif.
. Om deze bijna honderd jaar oude theorie te testen, ving een onderzoeksteam een aantal exemplaren om ze van dichtbij te bestuderen.

Tuincentra en kassen bleken de perfecte plekken om de kaskaardespin te vinden. Deze tropische soort gedijt goed in het warme, vochtige klimaat van zulke omgevingen. Ook in Nederland komt de spin steeds vaker voor – in vrijwel elk tuincentrum kun je hem tegenkomen. Door klimaatverandering rukt de soort bovendien steeds verder op.

Leestip: Wapens, dans en moord: deze kleine beestjes houden er bizarre paringsrituelen op na

Uit verder onderzoek bleek dat de spin wel degelijk gif kan produceren, maar op een heel andere plek dan gebruikelijk. De genen die betrokken zijn bij de aanmaak van gif bleken actief in de middendarm van de spin. Door zijn prooi eerst in zijde te wikkelen en vervolgens te bevochtigen met opgebraakte gifstoffen, wordt het slachtoffer verlamd.

Gif uit de maag

Analyse van het giftige braaksel liet zien dat het weinig lijkt op het gif dat via de slagtanden van andere spinsoorten wordt toegediend. Toch is het minstens zo dodelijk: bij tests met fruitvliegjes stierven de proefdieren al snel na blootstelling. De onderzoekers vermoeden dat de spieren in de kop van de spin helpen om het gif naar buiten te persen.

Leestip: Deze 5 zombieparasieten besturen de hersenen van hun slachtoffer

De onderzoekers denken dat spinnen uit de Uloboridae-familie in de loop van de evolutie hun gifapparaat in de kop zijn kwijtgeraakt, maar wel genen hebben behouden die helpen bij het aanmaken van gifstoffen. De krachtige toxiciteit van de braaksappen compenseert waarschijnlijk voor het ontbreken van de klassieke giftanden, waardoor ze hun prooi nog steeds effectief kunnen verlammen.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!