In 1987 waren Britse onderzoekers in de Zuid-Chinese Zee op zoek naar het wrak van een Nederlands VOC-schip. Ze vonden iets veel zeldzamers: een ruim dertig meter lange jonk uit de twaalfde eeuw. De vondst werd decennialang verborgen gehouden.
Een zeevarende dynastie
In 1125 verloor de Song-dynastie de macht over het noorden van China. De keizer trok zich terug in het zuiden en maakte van Lin’an (het huidige Hangzhou) zijn nieuwe hoofdstad. Van daaruit zou een nieuwe dynastie heersen van 1127 tot 1279: de Zuidelijke Song.
De Zuidelijke Song was afgesneden van de belangrijke Zijderoute over land, die China met Centraal-Azië en Europa verbond. Noodgedwongen richtte de Song zich op de zeehandelsroutes in de Zuid-Chinese Zee. Ze bouwden schepen en ontwikkelden zich tot een zeevarende dynastie.
Leestip: Van kano tot klipper: zo ontwikkelde het zeilschip door de eeuwen heen
Aan het eind van de twaalfde eeuw koos een koopvaardijschip van de Song vol goederen het ruime sop, maar het zonk kort nadat het de haven had verlaten. Acht eeuwen later biedt het wrak een fascinerend inkijkje in een periode waarin China een belangrijke zeevarende macht begon te worden.
Een schip vol kostbaarheden
Duikers wisten vast te stellen dat het schip aan het begin van de reis was gezonken, want in het vrachtruim lag een enorme lading opgeslagen. Het schip werd Nanhai 1 gedoopt, naar de Chinese naam voor de Zuid-Chinese Zee.
De houten romp en de kostbare lading van het schip – waaronder porselein, munten uit de Song-periode en zilver – waren onder een bijna twee meter dikke laag slib bewaard gebleven. Het team wist dat er nog veel meer goederen aan boord waren maar ook dat het vrijwel onmogelijk was om het wrak in het zoute water te onderzoeken.
Leestip: In deze scheepswrakken lagen de kostbaarste schatten ooit verborgen
De Nanhai 1 zou nog eens twintig jaar op de zeebodem blijven liggen. De vindplaats werd bewaakt door de Chinese marine, die plaatselijke vissers uit het gebied weerde met onjuiste informatie over onontplofte munitie uit de Tweede Wereldoorlog.
De berging van de Nanhai 1
In 2007 werd eindelijk begonnen met de berging. Een drieduizend ton wegende stalen kooi met een open bodem werd over het wrak afgezonken. Met speciale sensoren op de zeebodem werd de constructie voorzichtig naar de juiste plek gedirigeerd zonder het eeuwenoude schip te beschadigen.
Daarna werd de bovenkant van de kooi met grote betonblokken verzwaard, waardoor de constructie diep in het slib werd gedrukt, om het wrak heen. Vervolgens schoven duikers stalen balken door ringen in de zijkanten van de kooi, waardoor er een bodem onder de kooi ontstond. Nadat de betonblokken waren verwijderd, kon de reusachtige stalen kooi met daarin de Nanhai 1 en het omringende slib langzaam naar de oppervlakte worden gehesen.
De Maritieme Zijderoute
In de jaren daarop zijn tienduizenden voorwerpen uit de Nanhai 1 geborgen, waaronder honderd gouden artefacten en duizenden munten. Maar verreweg de meeste van de zestig- tot tachtigduizend objecten aan boord van de Nanhai 1 zijn stukken aardewerk uit de Zuidelijke Song-tijd.
Veel van de munten vertonen symbolen die in verband gebracht kunnen worden met de tijd van Xiao Zong, een elfde-eeuwse Song-keizer die heerste van 1162 tot 1189 en veel handel op zee dreef.
Leestip: Kwikrivieren en boobytraps: waarom niemand het graf van keizer Qin Shi Huangdi durft te openen
Mede dankzij de vondsten aan boord kon de Nanhai 1 worden gedateerd: op de onderkant van een aardewerken kruik in het vrachtruim was een inscriptie te lezen waaruit bleek dat de kruik in 1183 was vervaardigd.
De zeeroutes die door de Zuidelijke Song werden gebruikt om handel te drijven, worden door historici ook wel de Maritieme Zijderoute genoemd. In de tijd dat het Romeinse Rijk in het Westen opkwam, begonnen deze zeehandelsroutes Indonesië en de Specerijeneilanden te verbinden met India, de Arabische wereld en het Grieks-Romeinse Middellandse Zeegebied.
Nog niet uitgelezen? Schrijf je ook in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
