Scheepswrakken, zoals de befaamde Titanic en de Nieuw Haarlem die aan de grond liep in de Tafelbaai, zijn de stille getuigen van een lang vervlogen tijd. Op sommige gezonken schepen werden zeer kostbare ladingen vervoerd, waardoor archeologen alles op alles zetten om dit culturele erfgoed te beschermen tegen plunderaars. Hieronder lees je over de zes scheepswrakken met de grootste schatten die tot nu toe zijn gevonden.
1. San José (Colombia)
Het Spaanse galjoenschip San José wordt vaak ook wel het ‘kostbaarste scheepswrak ter wereld’ genoemd. De San José maakte deel uit van de befaamde zilvervloot en vervoerde een enorme lading goud, zilver en ongeslepen edelstenen toen het schip in 1708 voor de kust van Colombia tot zinken werd gebracht door de Britten.
Schattingen van de waarde van de lading lopen op tot bijna twintig miljard dollar. Diverse partijen proberen het wrak op te eisen, maar de San José en zijn schatten liggen nog altijd op de bodem van de zee, waar ze volgens sommige archeologen het veiligst zijn.
2. Bom Jesus (Namibië)
In 2008 zocht een geoloog naar diamanten voor de zuidkust van Namibië toen hij op iets heel anders stuitte: een koperen baar. Deze bleek afkomstig van een oud scheepswrak. Niet veel later vonden archeologen ook nog eens honderd olifantenslagtanden, een bronzen kanon, zwaarden, musketten, een maliënkolder en ruim tweeduizend gouden munten.
Leestip: Van kano tot klipper: zo ontwikkelde het zeilschip zich door de eeuwen heen
Op basis van de lading werd het schip geïdentificeerd als de Bom Jesus, een Portugees handelsschip dat in 1533 verging op zijn weg naar India. Het schip en zijn schatten lagen vervolgens zo’n vijfhonderd jaar lang onaangeroerd op de bodem. De Bom Jesus is verreweg het oudste scheepswrak ooit gevonden aan de kust van Sub-Saharisch Afrika.
3. Belitung-scheepswrak (Indonesië)
Op de bodem van de Javazee, in de buurt van het Indonesische eiland Belitung, ligt een Arabische dhow uit de negende eeuw waarin ruim zestigduizend handgemaakte artefacten van goud, zilver en keramiek uit de Tang-dynastie zijn aangetroffen.
Leestip: Hoe een schipbreuk leidde tot kolonisatie van de Kaap
In deze periode werd keramiek uit China een populair exportproduct in Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten. Omdat keramiek te breekbaar was om met kamelen te vervoeren, werden veel van de producten over zee vervoerd, via de zogenaamde Maritieme Zijderoute. Hoewel Arabische zeevaarders hier veel gebruik van maakten ‘is dit de eerste Arabische dhow die is ontdekt in Zuidoost-Azië’, aldus John Guy, conservator van het Metropolitan Museum in New York.
4. Palmhoutwrak (Nederland)
In 2010 werd in de Waddenzee ten oosten van Texel een scheepswrak aangetroffen, maar pas vier jaar laten zou blijken welke schatten daarin verborgen lagen. Naast een grote hoeveelheid stammen palmhout werden ruim 1500 artefacten aangetroffen.
Leestip: Hoe Kaap de Goede Hoop een van de beruchtste zeekerkhoven werd
Hieronder waren een zeer goed bewaard gebleven zijden jurk en een fluwelen tuniek die zijn karmijnrode kleur dankt aan de cochenilleluis, een insect dat alleen in Zuid-Amerika en Mexico voorkomt. Verder vonden de onderzoekers ook een zilveren beker, tafelgerei, een luxe toiletset, een Perzisch tapijt en een verzameling van 32 boeken uit de zestiende en zeventiende eeuw.
5. Nanhai 1 (China)
In 1987 speurde het Britse bedrijf Maritime Exploration de Zuid-Chinese Zee af naar de resten van een Nederlands VOC-schip, maar in plaats daarvan troffen de onderzoekers een nog veel zeldzamere, dertig meter lange jonk uit de twaalfde eeuw aan. De vondst van dit scheepswrak, de Nanhai 1, werd jarenlang geheimgehouden door China.
De houten romp en kostbare lading – waaronder porselein, munten uit de Song-dynastie en zilveren staven – werden bedekt door een bijna twee meter dikke laag slib en zijn zo goed bewaard gebleven. In de loop van de jaren zijn nog tienduizenden andere goederen uit de Nanhai 1 gehaald, voornamelijk keramiek uit de Zuidelijke Song-dynastie.
6. Santo Cristo de Burgos (VS)
De Santo Cristo de Burgos vaart in 1693 van de Filipijnen naar Mexico wanneer het uit koers raakt en spoorloos verdwijnt. Waarschijnlijk liep het op de klippen bij de kust van wat nu Oregon in de VS is. Daar werd in 2013 namelijk een scheepswrak aangetroffen, waarvan de romp dateert uit de tijd dat de Santo Cristo verdween.
Op het schip werden kostbare Chinese zijde en porselein vervoerd, maar ook blokken bijenwas die waren geïmporteerd uit Europa. Na het zinken van de Santo Cristo spoelden nog eeuwenlang stukjes bijenwas aan. Ook dreven in het water klein stukjes blauw-wit porselein en grote stukken hout, waardoor in de inheemse gemeenschap legenden ontstonden over een – inmiddels niet meer zo – verborgen schat.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
