In 1938 brengt de Duitse firma Temmler het medicijn Pervitin op de markt. De farmaceut omschrijft het als ‘een middel dat een slaperig persoon in een kwartier omtovert tot een volledig uitgeruste werknemer’. Zo onderdrukt het vermoeidheid, verhoogt het de waakzaamheid en geeft het een energiek en zelfverzekerd gevoel. Het hoofdbestanddeel van het medicijn? Pervitine, tegenwoordig ook wel bekend als methamfetamine of crystal meth. En dat vond in de Tweede Wereldoorlog gretig aftrek bij de Wehrmacht.

Introductie bij de Wehrmacht

Pervitin was zonder voorschrift verkrijgbaar bij de apotheek. Het stimulerende middel vindt ook zijn weg naar soldaten van de Wehrmacht. Tijdens de bezetting van Tsjecho-Slowakije (1938) en de inval in Polen (1939) slikken veel soldaten het op eigen initiatief.

Vanaf het voorjaar van 1940 behoort Pervitin officieel tot het medicijnkastje van de Wehrmacht. De Nazi’s keuren het gebruik van sigaretten en verdovende middelen af, maar staan open voor een middel dat soldaten sterker, zelfverzekerder en doortastender maakt. De medische dienst wordt geïnstrueerd dat Pervitin alleen mag worden voorgeschreven door medische officieren, maar die richtlijn wordt niet altijd nageleefd.

Vechten onder invloed

Zodoende worden 35 miljoen pillen verstrekt aan de pantserdivisies die op het punt staan om Frankrijk en de Benelux binnen te vallen. Onder invloed van de pervitine voelen de troepen haast geen vermoeidheid en stomen ze dag en nacht door. Dat gebeurt in Noord-Frankrijk en België in zó een hoog tempo dat zelfs het Duitse opperbevel de eigen pantserdivisies uit het oog verliest.

Met hulp van de verdovende middelen is de blitzkrieg voor Duitsland een groot succes: op 20 mei staan de Duitsers aan het Kanaal en omsingelen ze de geallieerde legers. Binnen zes weken is aartsrivaal Frankrijk verslagen.

Leestip: Operatie Torch: de strijd om Noord-Afrika

Na de overgave van Frankrijk komt de oorlog in een nieuwe fase. Soldaten krijgen meer rust en stoppen met het slikken van het middel, waardoor ze te maken krijgen met ontwenningsverschijnselen: rusteloosheid, trillingen, duizeligheid, slapeloosheid, hallucinaties en paniekaanvallen. Sommigen draaien door en beschieten hun kameraden of plegen zelfmoord.

Pervitin wordt afgeschaft

De verhalen over hevige bijwerkingen en de gevolgen daarvan bereiken ook de Duitse legerleiding, die een onderzoek instelt. In 1941 zijn er zo’n dertig studies naar pervitine afgerond en wordt de werking van het middel steeds duidelijker. Pervitin zorgt voor een verhoogde toevoer van adrenaline, waardoor er fysiek en mentaal veel van de gebruikers wordt gevraagd en energiereserves worden aangesproken – met inzinkingen tot gevolg.

Leestip: Shellshock, het onbegrepen oorlogstrauma bij soldaten in de Eerste Wereldoorlog

Zodoende ziet Leonardo Conti, het hoofd van de Duitse Rijksartsendienst, zich in juni 1941 genoodzaakt om pervitine op de opiumlijst te zetten. Desondanks worden er datzelfde jaar nog ongeveer tien miljoen Pervitin-tabletten aan de Wehrmacht geleverd, die op het punt staat om de Sovjet-Unie binnen te vallen.

Gebruik bij de Luftwaffe en Kriegsmarine

Ook bij de Luftwaffe en Kriegsmarine wordt Pervitin ingezet, al wordt het gebruik hier strenger gereguleerd dan in de Wehrmacht. De bijwerkingen – angstaanvallen, rusteloosheid en acute vermoeidheid – zijn in een cockpit of aan boord van een onderzeeër immers al snel fataal. Zodoende wordt Pervitin alleen aan de noodpakketten van vliegtuigen, kruisers en onderzeeboten toegevoegd.

Leestip: Deze vrouwelijke piloten waagden hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog

Duitse piloten gebruiken liever andere pepmiddelen om scherp te blijven tijdens lange vluchten. Zo zoeken ze hun toevlucht tot de chocola van Scho-Ka-Kola, ook wel Fliegerschokolade genoemd: pure chocolade met cafeïne en kolanoten.

Ook de geallieerden vechten onder invloed

De Duitsers zijn niet de enigen die stimulerende middelen aan hun troepen verstrekken. Zo gebruiken de Amerikanen en Britten Benzadrine, een vorm van amfetamine. Dit middel wordt vooral populair onder piloten, die tijdens de Slag om Engeland onder enorme druk opereren. Een geallieerde piloot gaf na de oorlog aan dat hij ‘het middel toch links liet liggen: de adrenaline van een missie was voldoende om wakker te blijven’.

Het wondermiddel D-IX

Als de oorlog het einde nadert, gaat het Duitse opperbevel steeds wanhopiger op zoek naar een wapen om het tij te kunnen keren. Een van die wapens is D-IX, dat soldaten extreem veel energie en kracht zou geven, zonder de negatieve bijwerkingen die Pervitin met zich meebracht.

D-IX bestaat uit een combinatie van cocaïne, morfine en methamfetamine. Deze cocktail werd getest op gevangenen in concentratiekamp Sachsenhausen. Zij moesten met een bepakking van 12,5 kilo zo lang mogelijk rondjes lopen. Eén van de testpersonen hield dat veertien uur lang vol.

Leestip: D-day in beeld: zo zag de bevrijding van Europa eruit

Uiteindelijk verliest het Derde Rijk de oorlog voordat D-IX verder kan worden ontwikkeld. Of D-IX van invloed had kunnen zijn op het verloop van de oorlog valt sterk te betwijfelen, maar zeker is dat Pervitin een stevige bijdrage aan de blitzkrieg in Polen, Frankrijk en de Benelux heeft geleverd.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!