De Maya’s in Midden-Amerika bezaten een uitzonderlijke kennis van sterren en planeten, nauwkeuriger dan die van veel andere oude beschavingen. Toch bleef één vraag wetenschappers bezighouden: hoe wisten de Maya’s eeuwenlang precies wanneer de zon achter de maan zou verdwijnen?

De Dresdener codex

Nieuw onderzoek, gepubliceerd in Science Advances, werpt nieuw licht op dit eeuwenoude raadsel. Wetenschappers bestudeerden daarvoor de Dresdener codex: een van de weinige overgebleven boeken van de Maya’s.

De Dresdener codex stamt waarschijnlijk uit de elfde of twaalfde eeuw, maar is mogelijk een kopie van nog oudere teksten. In de codex valt veel te leren over de cultuur en samenleving van de Maya’s: van rituele kalenders tot afbeeldingen van goden.

Leestip: Het einde van de Mayabeschaving verliep anders dan we dachten

Daarnaast bevat het document ook een bijzondere tabel van 405 maanmaanden: de tijd die de maan nodig heeft om één volle cyclus te doorlopen. Die tabel werd gebruikt om met opmerkelijke precisie zonsverduisteringen te voorspellen, en wordt sinds de vondst al bestudeerd door geleerden die proberen de astronomische kennis van de Maya’s te ontrafelen.

Nauwkeurige voorspellingen van de Maya’s

De Maya’s gebruikten een ongekend nauwkeurig model om de beweging van de maan te berekenen. Ze gingen uit van een verhouding van 1447 dagen voor 49 maanmaanden. Dat komt neer op 29,5306 dagen per maand, wat vrijwel exact de werkelijke duur van een maancyclus is.

Ter vergelijking: hun berekening week minder dan twee seconden af van de moderne astronomische waarde. Zonder telescopen of moderne instrumenten wisten ze dus, enkel met behulp van wiskundige berekeningen en observatie, bijna precies hoe lang een maand duurde.

Leestip: De fascinerende opkomst en ondergang van de Maya’s

Tot nu toe vermoedden onderzoekers dat de tabel in de Dresdener codex alleen was bedoeld om zonsverduisteringen te voorspellen. Maar volgens de nieuwe studie was het document ooit bedoeld als maankalender die was afgestemd op de heilige 260-dagenkalender van de Maya’s: hun rituele kalender voor religie en astrologie.

‘Mayakalenderspecialisten voorspelden zonsverduisteringen door ze te koppelen aan de dagen van hun heilige 260-dagenkalender,’ schrijven de onderzoekers. Dat inzicht is belangrijk, omdat het laat zien dat de Maya’s veel overlap zagen tussen sterrenkunde en religie.

Overlappende kalenders

Ook het geheim achter hun uitzonderlijke precisie is nu ontrafeld. De Maya’s begonnen niet telkens een nieuwe tabel wanneer de vorige afliep. In plaats daarvan lieten ze de tabellen overlappen: ze startten een nieuwe reeks nog vóór de oude eindigde. Dat slimme systeem maakte het mogelijk om kleine afwijkingen stap voor stap te corrigeren en zo hun voorspellingen eeuwenlang nauwkeurig te houden.

Leestip: De geheimen van Palenque: de opgraving van een verloren Mayastad

De onderzoekers toetsten hun model aan historische gegevens van werkelijke zonsverduisteringen tussen 350 en 1150 n.C. Hun conclusie: de Maya’s wisten meer dan zeven eeuwen lang vrijwel elke zichtbare verduistering correct te voorspellen.

Wat we nog niet weten

De onderzoekers benadrukken dat, hoewel we de Dresdener codex na eeuwen van onderzoek steeds beter begrijpen, er nog een hoop onbeantwoorde vragen zijn. Zo is onduidelijk wanneer de bestaande eclipsentabel is samengesteld, of op welke oudere versies deze is gebaseerd.

Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!

Omdat in de loop van de eeuwen veel geschreven bronnen van de Maya’s verloren zijn gegaan, zal hun astronomische kennis waarschijnlijk nooit helemaal te doorgronden zijn. Het blijft onduidelijk hoe ze hun observaties precies uitvoerden, en hoe wijdverspreid hun systeem in de samenleving was. Misschien kunnen toekomstige vondsten of nieuw onderzoek daar ooit meer licht op werpen.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!