Drie Incamummies die zijn gevonden vlak onder de top van de Llullaillacovulkaan in Argentinië zijn dusdanig goed bewaard gebleven, dat ze een schat aan informatie bevatten over het eeuwenoude capacocha: een mysterieus offerritueel met kinderen als macaber tribuut.
Een heilige roes van drank en drugs
Een biochemische analyse van het haar van één van deze 13-jarige meisjes, dat de Maagd van Llullaillaco is gedoopt, geeft onderzoekers inzicht in wat het meisje de laatste jaren van haar leven at en dronk. Wat blijkt? Sporen van alcohol en coca voeren de boventoon in de haarmonsters.
Deze resultaten sluiten aan bij al bestaande historische verslagen van de Spaanse overheersers over groepjes kinderen die werden geofferd bij heilige ceremoniën.
De geestverruimende effecten van alcohol en coca werden in de religie van de Inca’s geassocieerd met het goddelijke. Een heilige roes, zogezegd. Tegelijkertijd was het dwangmatige drank- en drugsgebruik praktisch van aard: hoe meer de minderjarige slachtoffertjes verdoofd waren, hoe volgzamer ze hun gruwelijke lot accepteerden.
Een stukje goed bewaarde, huiveringwekkende historie
Archeologen ontdekten de Maagd en haar twee andere jonge lotgenoten in 1999. Opvallend was de uitzonderlijke goede staat van de mummies, mede dankzij de ijskoude omstandigheden op de 6739 meter hoge vulkaantop.
‘Van alle gevonden mummies wereldwijd, is de Maagd een van de best geconserveerde exemplaren,’ zegt Andrew Wilson, forensisch en archeologisch deskundige aan de University of Bradford in het Verenigd Koninkrijk. ‘Het lijkt net alsof ze in slaap is gevallen.’
En niet alleen de mummies, ook de voorwerpen en gewaden die tezamen met hen in het tombeachtige bouwwerk werden gevonden, verkeren in topconditie. Het stelt onderzoekers in staat om de huiveringwekkende gebeurtenissen van zo’n vijf eeuwen geleden te reconstrueren.
‘Dat maakt het nog ijzingwekkender,’ voegt Wilson toe. ‘We hebben niet te maken met een uitgedroogde mummie of slechts een hoopje botten. Dit is een persoon, een kind. En de resultaten van zowel ons biochemisch als archeologisch onderzoek, wat voor een verschrikkelijk lot deze offerkinderen ondergingen.’
Menselijk haar als tijdlijn voor ons dieet
Menselijk haar groeit ongeveer een centimeter per maand. Eenmaal het haarzakje verlaten, verandert de structuur niet meer. Zo bezien zijn de lange vlechten van de Maagd een tijdslijn van haar dieet, dat onder meer coca bevatte en chicha, een alcoholische maïsdrank.
De specifieke samenstelling van het haar laat volgens Wilson zien dat ze ongeveer een jaar voor haar uiteindelijke dood werd uitgekozen als offer. In alle opzichten een ontegenzeggelijk dramatisch kantelpunt in het leven van het 13-jarige Incakindje.
‘We vermoeden dat de Maagd een aclla, een ‘gekozen vrouw’ was. Ze werd rond haar pubertijd als uitverkorene gedwongen haar vertrouwde omgeving in te ruilen voor een strak regime onder priesteressen,’ stelt Wilson. Dat blijkt uit verslagen van de Spanjaarden, die tijdens hun plunderingen aantekeningen maakten van zo’n beetje alles wat ze aantroffen bij en hoorden van de Inca’s.
Gedrogeerd gestorven in diepe trance
Wat kunnen Wilson en zijn team ons op basis van haar lange lokken vertellen over het laatste levensjaar van de Maagd? ‘Dat het gebruik van verdovende middelen een jaar voor haar dood plotseling drastisch toenam.’ aldus Wilson.
Zo kreeg het arme kind een jaar lang een continue hoge dosering coca toegediend. En met name in haar laatste zes tot acht weken, constateren de onderzoekers op basis van haar haardos een flinke piek in alcoholgebruik. ‘Hetzij vrijwillig om eventuele pijn te verzachten, hetzij gedwongen om haar in een definitieve trance te brengen tot aan haar uiteindelijke offerdood.’
Een diepe, volgzame trance kort voor haar dood als gevolg van de drank en drugs is zeer aannemelijk, gezien de ontspannen houding waarin archeologen het meisje in 1999 aantroffen. Zittend in de tombe, kauwend op cocabladeren met om haar hoofd een verentooi. Onder grote invloed langzaam ingeslapen, met om haar heen minutieus geplaatste voorwerpen.
Offerrituelen met keizerlijke goedkeuring
De strak georganiseerde tocht die deze offerkinderen tot aan de duizenden meters hoge top van de vulkaan bracht, voltrok zich volgens Wilson niet heimelijk, maar juist onder toeziend oog – en zelfs met hulp – van de bestuurlijke elite in Cuzco en ver daarbuiten.
‘Ook vandaag de dag nog is het een gigantische logistieke onderneming om zo’n uitzonderlijk hoge vulkaantop te bereiken. Zeker met zo veel mensen en zo veel materiaal,’ legt de archeoloog uit. ‘Boven op de top zagen we dan ook bewijzen voor keizerlijke ondersteuning een aanwezigheid bij deze duistere capacocha, in de vorm van zeer exclusieve voorwerpen en gewaden, afkomstig uit alle vier de windstreken van het Incarijk.’
Een greep uit de vondsten op duizenden meters hoogte zijn zeldzame oesterschelpen uit de kustregio, hoofdtooien uit het Amazonegebied en beeldjes van zilver en goud met fijn geweven miniatuurkleertjes, die doorgaans enkel voorbehouden waren aan de elite.
Een completer beeld dan ooit tevoren
Volgens Johan Reinhard, een van de vinders van de drie mummies in 1999, vallen zo steeds meer stukjes van de mysterieuze Incapuzzel op zijn plek. Met name het vergelijken van de onder historici al bekende nauwkeurige Spaanse verslagen met moderne onderzoekstechnieken, schetst volgens hem een completer beeld dan ooit tevoren.
‘Geen enkele Spanjaard is ooit persoonlijk bij zo’n ritueel aanwezig geweest. Zij waren afhankelijk van wat ze aantroffen, en wat de Inca’s vertelden over hetgeen er had plaatsgevonden,’ aldus Reinhard. Maar de biochemische analyse lijkt de inhoud van de eerdere verslagen dus te bevestigen. ‘Plotseling heb je betrouwbaar beeld bij wat zich daar echt af heeft gespeeld. Bijna alsof je er zelf bij bent geweest.’
