29 juli 2013

De drie Incamummies die gevonden werden bij de hoge piek van de vulkaan Llullaillaco in Argentinië zijn zo goed bewaard gebleven dat ze ons meer leren over het eeuwenoude capacocha ritueel – dat eindigde met henzelf als offer.

De lichamen van twee meisjes (waarvan één bekend staat als ‘de maagd’) en een jongen van ongeveer dertien jaar oud tonen aan dat geestverruimende middelen een rol hebben gespeeld bij hun dood en tijdens de jarenlange ceremoniële voorbereidingen voor hun laatste uren.

Biochemische analyse van een haar van een van de meisjes geeft een overzicht van alles wat ze in de laatste twee jaar van haar leven at en dronk. Dit lijkt bewijs voor de historische verhalen dat er een paar kinderen werden uitgekozen om deel te nemen aan een jaar vol heilige ceremoniën – wat uiteindelijk eindigde met hun offer.

In de religieuze ideologie van de Inca's, merken de auteurs op, werden bewustzijnsveranderingen als gevolg van coca en alcohol als heilig gezien. Daarnaast hadden de middelen waarschijnlijk nog een praktische bijkomstigheid, omdat de jonge slachtoffers verdoofd en gedesoriënteerd raakten op de hoge berghellingen en ze hun gruwelijke lot daardoor beter accepteerden.

Goed bewaard gebleven geschiedenis

De maagd en haar jongere lotgenoten werden gevonden in 1999 en zijn uitzonderlijk goed bewaard gebleven dankzij de ijzige omstandigheden vlak onder de 6739 meter hoge top van de berg. “Van alle mummies die nu bekend zijn wereldwijd, zou ik zeggen dat zij de best bewaard gebleven zijn”, zegt forensisch en archeologisch expert Andrew Wilson van de universiteit van Bradford (Groot Brittannië). “Het lijkt bijna alsof ze net in slaap is gevallen.”

Omdat ze zo goed bewaard is gebleven, stelden de verschillende technische onderzoeken, samen met de perfecte conditie van de voorwerpen en textiel in het grafachtige gebouw, experts in staat om de gebeurtenissen van zo’n 500 jaar geleden te reconstrueren. “Dat maakt het volgens mij nog ijzingwekkender”, voegt Wilson toe. “Dit is niet gewoon een uitgedroogde mummie of een hoopje botten. Dit is een mens, een echt kind. En de gegevens die wij hebben verzameld in onze onderzoeken wijzen echt op enkele aangrijpende feiten in haar laatste maanden en jaren.”

Voor de laatste dag

Haar groeit ongeveer een centimeter per maand en verandert daarna niet meer. Daarom bevatten de lange, gevlochten lokken van de maagd een tijdslijn van punten die haar dieet vastleggen, inclusief haar inname van stoffen zoals coca en het alcoholische chicha, een gegiste drank, gebrouwen uit mais. De punten tonen aan dat ze al een jaar voor haar uiteindelijke dood lijkt te zijn gekozen als offer, legt Wilson uit. In die periode veranderde haar leven dramatisch, net als haar inname van zowel coca als alcohol, wat toentertijd verboden middelen waren.

“De gegevens komen overeen met het idee dat ze daarvoor een gewoon of zelfs boeren leventje leidde tot dat moment, maar dat ze een jaar voor haar dood werd uitgekozen en weggehaald werd uit het leven en de levensstijl die ze gewend was”, zegt Wilson. “En nu zien we ook een enorme verandering wat betreft haar coca gebruik.”

De maagd gebruikte continu een hoge dosering coca in het laatste jaar van haar leven, maar haar alcohol gebruik naam opvallend genoeg alleen toe in haar laatste weken. Op de dag dat ze stierf, hebben de drugs haar mogelijk volgzamer gemaakt, of mogelijk zelfs verdoofd. Die theorie lijkt te kloppen met haar ontspannen houding, zittend in haar tombe-achtige gebouw en het feit dat de voorwerpen om haar heen keurig op hun plek lagen, net als haar veren hoofdtooi die ze droeg terwijl ze langzaam insliep. Gekauwde cocabladeren werden in de mond van de mummie aangetroffen bij haar ontdekking in 1999.

Steun van de overheid

Kelly Knudson, een archeologisch scheikundige aan de Arizona State University, was niet betrokken bij het onderzoek, maar zegt dat de opwindende resultaten aantonen hoe archeologisch onderzoek ons kan helpen om meer te weten te komen over oude beschavingen. “Het is erg interessant om een toename te zien in de inname van zowel coca als alcohol, het zegt iets over de dwang en controle onder de Inca's”, zegt Knudson.

Het gecontroleerde systeem dat deze kinderen naar een bergtop bracht op grote hoogte, heeft alle kenmerken van steun van de overheid op het hoogste niveau, suggereren de auteurs van het rapport. “Zelfs nu heb je enorme logistieke steun nodig om op die hoogte te kunnen werken”, legt Wilson uit. “Bovendien werden op de bergtop allerlei bijzondere voorwerpen gevonden, die uit alle hoeken van het Inca-keizerrijk afkomstig waren.”

Onder de voorwerpen zijn figuren gemaakt uit stekeloesterschelpen, afkomstig van de kust en veren hoofdtooien uit het Amazonegebied. Mooi gevormde beeldjes van goud en zilver, versierd met fijngeweven miniatuurkleertjes behoorden normaal gesproken alleen toe aan mensen uit de hoogste bevolkingsklasse.

Bewijzen van vroege Spaanse verslaglegging

Johan Reinhard, een vaste onderzoeker van de National Geographic Society, ontdekte de mummies in 1999 samen met collega Constanza Ceruti, van de katholieke universiteit in Salta (Argentinië). Reinhard, een van de medeauteurs van het nieuwe onderzoek, zegt dat hij vooral geïnteresseerd was in de overeenkomsten tussen nieuwe bevingen en datgene wat in historische verslagen geschreven staat. “Geen enkele Spanjaard is hierbij ooit persoonlijk aanwezig geweest”, zegt Reinhard “Ze waren afhankelijk van wat de Inca's vertelden over wat er had plaatsgevonden.”

Nu lijken de gegevens de gebeurtenissen uit die kronieken te onderbouwen. Reinhard: “Plotseling heb je een plaatje, waarbij je bijna kunt zien wat ze meemaakten.”