Vrijdag haalde een kreeftduiker de krantenkoppen met zijn verhaal dat hij bij Cape Cod in Massachusetts (VS) door een bultrug was ‘ingeslikt’ en dit op miraculeuze wijze had overleefd. Michael Packard vertelde aan de Cape Cod Times dat hij een duw voelde en ‘vervolgens was het helemaal zwart.’ Hij herinnerde zich dat hij ongeveer dertig seconden in de bek van de walvis aan het worstelen was voordat deze boven water kwam en hem uitspuugde.

Hoewel er in de enorme bek van een bultrug, die ongeveer drie meter lang kan zijn, gemakkelijk een mens past, is het wetenschappelijk onmogelijk voor deze walvis om een mens dan ook door te slikken. Dat zegt Nicola Hodgins van de Britse non-profitorganisatie Whale and Dolphin Conservation.

De keel van een bultrug is pakweg zo groot als een mensenvuist en kan tot een diameter van ongeveer veertig centimeter uitrekken om ruimte te bieden aan een grotere maaltijd.

Volgens haar werd Packard waarschijnlijk ‘opgeslokt in plaats van ingeslikt’ voordat de walvis zijn vergissing besefte en hem onmiddellijk uitspuugde. Dit was waarschijnlijk een traumatische ervaring voor zowel Packard als de walvis, die alleen maar wat vis wilde eten.

‘Packard was op het verkeerde moment op de verkeerde plek,’ aldus Hodgins.

Lees ook: Hoe een zeeleeuw per ongeluk in de bek van een bultrug belandde

Het is niet de eerste keer dat mensen naar verluid in de bek van een walvis terechtkwamen. In 2020 belandden kajakkers in Californië in de bek van een etende bultrug. Hetzelfde overkwam een touroperator in de haven van Port Elizabeth in Zuid-Afrika in 2019. Het bekendste verhaal is dat van Jonas, uit de Bijbel. Die werd door een walvis ingeslikt om hem van de verdrinkingsdood te redden. Zelfs Pinokkio’s vader Geppetto wordt door een walvis ingeslikt in het klassieke kinderverhaal.

Het idee dat walvissen mensen doorslikken, bestaat al heel lang in de mythologie. Veel mensen geloven dan ook dat het waar is. Toch is het voor alle walvissoorten op één na, de potvis, wetenschappelijk gezien onmogelijk om iets zo groot als een mens door te slikken.

Wat walvissen werkelijk eten

In de zeldzame gevallen dat een mens in de bek van een walvis terechtkomt, gaat dat bijna zeker per ongeluk. Walvissen eten namelijk geen mensen.

Tandwalvissen, zoals potvissen, hebben tanden en eten onder meer inktvis en vis. Baleinwalvissen, zoals bultruggen, blauwe vinvissen, grijze walvissen en dwergvinvissen, hebben in plaats van tanden speciale borstelharen in hun bek en eten minuscule prooien zoals plankton, krill en kleine visjes.

Deze borstelharen, zogeheten baleinen, zijn gemaakt van een sterk maar flexibel eiwit dat keratine heet. De haren en nagels van mensen zijn hier ook van gemaakt. Deze baleinen zijn in platen gerangschikt zoals bij een kam. Tijdens het eten neemt de walvis een grote slok zeewater en gebruikt de balein als een zeef om het voedsel in zijn bek te houden terwijl hij het water door de openingen naar buiten perst.

Lees ook: Bultruggen blijken vindingrijk in bijeendrijven van zalm

Van de negentig bekende walvissoorten op aarde is de potvis de enige soort met een keel die fysiek groot genoeg is om een mens in te slikken. De twintig meter lange zoogdieren hebben grote slokdarmen om grotere prooien te kunnen eten, zoals reuzeninktvissen die ze soms in hun geheel doorslikken. Er zijn zelfs ooit gigantische pijlinktvissen die wel veertien meter lang kunnen worden in de maag van een potvis gevonden.

Hoewel het dus fysiek mogelijk is, is de kans dat een potvis een mens inslikt ‘één op een miljard’. Dat komt gedeeltelijk doordat ontmoetingen zo zeldzaam zijn.

Rob Deaville van het Cetacean Strandings Investigation Programme van de Zoological Society of London zegt dat de meeste mensen nooit in hun leven de kans zullen krijgen om een potvis te zien. Hoewel potvissen over de hele wereld voorkomen, leven deze diepduikende dieren meestal in de open oceaan en brengen ze veel tijd door op diepten van meer dan drie kilometer.

Bedreigingen voor walvissen

Je hoeft dus niet in paniek te raken wanneer je weer eens in zee zwemt, vooral omdat walvissen niet agressief zijn tegen mensen. Walvissen zouden volgens Deaville juist banger voor ons moeten zijn, vanwege de ‘vele door de mens veroorzaakte stressfactoren en gevaren.’

Mensen kunnen walvissen schade toebrengen door de jacht, vervuiling, vernietiging van leefgebieden, verstrikking in visnetten, aanvaringen met schepen enzovoort. Onverantwoord gedrag van toeristen, zoals te dichtbij komen, kan ook stressvol zijn voor walvissen.

Lees ook: Foto van walvisstaart wint hoofdprijs

Als je ooit een van deze vriendelijke reuzen ziet, raden deskundigen je aan de richtlijnen voor het verantwoord observeren van wilde dieren te volgen. Dat houdt onder meer in dat je de dieren veel ruimte geeft, van een afstand observeert (indien mogelijk met een verrekijker) en geen handelingen uitvoert waardoor ze schrikken of in paniek raken.

Packard liet de Cape Cod Times weten dat hij weer wil gaan duiken zodra zijn verwondingen zijn genezen. Hij heeft letsel van weke delen opgelopen, maar geen gebroken botten.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com