Uit een vat lekkende chemicaliën. Een brand in een treinwagon. De lijst met redenen waarom Thomas Alva Edison als jongeman bij verschillende baantjes werd ontslagen, was bijna even lang als de lijst patenten die hij uiteindelijk op zijn naam had.
Hoewel de toekomstige uitvinder met zijn revolutionaire ideeën voor grote omwentelingen zou zorgen in de bedrijfstakken waarin hij werd aangenomen en ontslagen, stond hij als jongeling volgens de necrologie die in 1931 in de New York Times over hem verscheen ‘bekend als de telegrafist die geen baan wist te behouden’.
Uiteindelijk zou Edison beroemd worden om zijn legendarische vermogen om zich ergens op te storten – en om zijn vaak geciteerde woorden dat genialiteit ‘1 procent inspiratie (is) en 99 procent transpiratie.’ Hij zou apparatuur uitvinden die bepalend zou blijken voor de moderne samenleving en zou daarnaast andere baanbrekende innovaties perfectioneren. Zo was het aan zijn verbeteringen te danken dat mensen over de hele wereld hun huizen konden verlichten met behulp van elektriciteit.
Lees hier hoe de ‘Wizard of Menlo Park’, zoals hij ook wel werd genoemd, aan zijn grote reputatie kwam, en waarom hij nog steeds bekendstaat als een van de belangrijkste uitvinders ooit.
Een nieuwsgierige jongeman
Thomas Alva Edison werd in 1847 in de Amerikaanse staat Ohio geboren. Hij bracht zijn jeugd door in Port Huron in de staat Michigan, waar hij slechts korte tijd naar school ging. Zijn moeder, een voormalige lerares, gaf hem vanaf zijn zevende thuisonderwijs en hij las alles wat los en vast zat. Als jonge jongen deed hij scheikundige experimenten in de kelder van zijn ouderlijke woning die volgens zijn biograaf afliepen met ‘bijna-explosies en bijna-rampen.’
Door zijn nieuwsgierigheid en ondernemende natuur kreeg hij op zijn twaalfde al een baantje als ‘nieuwsverkoper’, een venter in dienst van de spoorwegmaatschappij die lekkers, kranten en andere dingen verkocht aan treinpassagiers. Hij besloot het niet te laten bij het verkopen van nieuws en richtte de eerste krant ooit op die werd gemaakt en gedrukt op een rijdende trein, de Grand Trunk Herald. Hij voerde ook scheikundige experimenten uit in de trein.
Hij bleek over een uniek talent te beschikken om ontslagen te worden omdat hij op zijn werk alleen maar bezig was met het bedenken van experimenten en uitvindingen. Daardoor was hij op zijn vijftiende al op verschillende plekken telegrafist geweest voor de firma Western Union voordat hij naar New York vertrok om daar zijn eigen werkplaats te beginnen. De telegraaf zou een bron van inspiratie blijken voor veel van zijn gepatenteerde uitvindingen. In 1874 vond hij op 27-jarige leeftijd de quadruplex-telegraaf uit. Hiermee konden telegrafisten vier berichten tegelijk verzenden, wat leidde tot grotere efficiëntie zonder dat er nieuwe telegraaflijnen hoefden te worden aangelegd.
De weg naar de Wizard of Menlo Park
Daarvoor al was Edison met Mary Stilwell, een van zijn werkneemsters, getrouwd. Het stel verhuisde in 1876 naar Menlo Park in New Jersey. De landelijke omgeving was perfect voor een nieuw soort laboratorium dat de inventieve inborst en ondernemersgeest van zijn eigenaar weerspiegelde: een plek voor onderzoek en ontwikkeling, waar Edison en zijn ‘rommelaars’, zoals hij ze noemde, alles konden bouwen wat ze maar verzonnen.
Edison bleef werken aan het verbeteren van de telegraaf. Tijdens zijn werk aan een machine die telegrafische boodschappen kon opnemen, vroeg hij zich af of deze mogelijk ook geluid kon opnemen. Hij ontwikkelde een apparaat dat de door spraak veroorzaakte trillingen om kon zetten in ribbels op een vel papier.
De toen 30-jarige Edison sprak in 1877 de eerste twee zinnen van het gedicht ‘Mary had a little lamb’ in op het apparaat en speelde het geluid terug met behulp van een slinger. Hij had daarmee de ‘Edison Speaking Phonograph’ uitgevonden. In hetzelfde jaar ontwikkelde hij een verbeterde microfoonzender, wat een verbetering van de telefoon opleverde.
De gloeilamp
De grammofoon van Edison was baanbrekend, maar werd voornamelijk gezien als nouveauté. Hij hield zich inmiddels bezig met een ander revolutionair concept: de gloeilamp.
Er waren al sinds het begin van de negentiende eeuw elektrische lampen, maar die waren uiterst kwetsbaar en hielden het niet lang vol door hun gloeidraden (de delen die het licht voortbrengen). Een vroeg voorbeeld van elektrische verlichting is de booglamp. De damp van middels een batterij verhitte koolstofstaven zorgt hierin voor licht. Maar deze lampen moesten met de hand worden aangestoken en ze flikkerden, sisten en waren snel opgebrand. Andere ontwerpen waren te duur en onpraktisch om op grote schaal te worden toegepast.
De lampen van Edison bleken echter goedkoop, praktisch en hielden het lang vol. In 1879 gaf hij na jaren van obsessief werk aan verbetering van de gloeilamp een demonstratie van een lamp met een recordlevensduur van maar liefst 14,5 uur.
‘Ik heb eindelijk voor perfecte verlichting gezorgd,’ zei Edison dat jaar onbescheiden tegen een verslaggever van de New York Times. Mensen die het nieuws over de lamp hadden gehoord, gingen op bezoek in Menlo Park en honderden kwamen een kijkje nemen in het laboratorium, waar inmiddels elektrische verlichting was, tijdens een openbare demonstratie op 31 december 1879.
‘Zowel de wetenschappers al de niet-wetenschappers waren het erover eens dat Edison in feite de verlichting van de toekomst heeft geproduceerd,’ aldus een verslag in de New York Herald.
Een Afrikaans-Amerikaanse uitvinder genaamd Lewis Latimer verfijnde de verbeteringen van Edison op zijn beurt nog weer verder, waardoor de gloeidraden van de lampen duurzamer werden en ze eenvoudiger te produceren waren. Edison richtte intussen een elektriciteitsbedrijf op en werkte aan innovaties waardoor elektrische verlichting voor nog meer mensen binnen bereik kwam.
De ‘stroomoorlog’
De uitvindingen van Edison maakten hem beroemd over de hele wereld – en zorgden voor een nietsontziende concurrentiestrijd over stroom. De systemen van Edison waren gebaseerd op gelijkstroom, waarmee alleen elektriciteit kon worden geleverd aan een groot aantal gebouwen in een dichtbebouwd gebied. De concurrenten van Edison, zoals de Servisch-Amerikaanse uitvinder Nikola Tesla en ondernemer George Westinghouse, maakten gebruik van wisselstroomsystemen, die goedkoper waren en klanten over langere afstanden van elektriciteit konden voorzien.
Terwijl de wisselstroomsystemen steeds populairder werden, viel Edison Westinghouse en Tesla aan in de pers. Hij stelde dat er een verband was tussen wisselstroom en sterfgevallen, en deed mee aan een advertentiecampagne waarin werd gewezen op het dodelijke gevaar van wisselstroom. De concurrentiestrijd werd nog heviger toen Edison openbare experimenten financierde waarbij dieren werden gedood met wisselstroom. Maar de strijd beleefde zijn gruwelijke hoogtepunt toen Edison, in een uiterste poging om te zorgen dat de voorkeur zou worden gegeven aan zijn technologie, in het geheim de uitvinding en constructie van de eerste elektrische stoel financierde – en er daarbij voor zorgde dat hiervoor gelijkstroom werd gebruikt.
Ondanks het schokeffect van zijn anti-wisselstroomcampagne, verloor Edison de stroomoorlog uiteindelijk omdat zijn oplossing simpelweg duurder was en zijn invloed in het elektriciteitsbedrijf dat hij had opgericht afnam.
Het latere leven van Edison
In 1884 sloeg het noodlot toe toen Mary overleed, mogelijk aan een overdosis morfine. Twee jaar later trouwde de 39-jarige Edison met de 20-jarige Mina Miller. Tijdens een overwintering in Fort Myers in Florida ontmoette het echtpaar een man die later een van de wetenschappelijke compagnons van Edison zou worden: Henry Ford, de automobielpionier en oprichter van de Ford Motor Company.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog maakten zowel Ford als Edison zich zorgen over de mate waarin de VS afhankelijk was van Groot-Brittannië voor rubber. Dit materiaal was van cruciaal belang tijdens de oorlog. Samen met Henry Firestone, die een fortuin had verdiend aan de verkoop van rubberbanden, richtte het tweetal een onderzoeksinstituut en een laboratorium op voor onderzoek naar eventuele Amerikaanse bronnen voor rubberproductie. Edison dacht dat guldenroede een mogelijke vervanger kon zijn, maar het project leverde uiteindelijk nooit een bruikbare grondstof op voor de productie van rubber in de VS.
Edison bleef aan de weg timmeren en werkte met schijnbaar oneindige energie aan een breed scala van innovaties en experimenten, van speelfilms (hij richtte in 1893 ‘s werelds eerste productiestudio op, die the Black Maria werd genoemd) tot sprekende poppen. Naar eigen zeggen sliep hij slechts vier uur per nacht en geloofde hij niet in lichaamsbeweging. Hij zou jarenlang hebben geleefd op een dieet van melk en sigaren. Uiteindelijk overleed hij in 1931 op zijn 84e aan de complicaties van diabetes.
De erfenis van Edison
De invloed van Edison, die nog steeds bekendstaat als de ‘wizard of Menlo Park’, is nu nog terug te vinden in de talloze vakgebieden waarop hij van invloed was. Of het nou gaat om speelfilms, fluoroscopie of batterijen, er lijkt geen uithoek van de techniek te bestaan waarin hij geen sporen achterliet. Tijdens zijn leven wist hij alleen al in de VS 1.093 octrooien op zijn naam te zetten.
Hij werd in zijn tijd bekritiseerd om zijn volgens sommigen onnauwkeurige aanpak. Maar door zijn onophoudelijke energie waarmee hij dingen bedacht en zijn bereidheid om werkelijk alles uit te proberen, wist hij de reputatie te verkrijgen van een van de grootste genieën in de Amerikaanse geschiedenis.
‘Elke gloeilamp is een aandenken,’ schreef de New York Times na zijn dood. ‘Elke krachtcentrale is een monument voor hem. Waar ook maar een grammofoon of radio is, waar een film wordt gedraaid, of die nu stom is of met geluid, daar leeft EDISON.’
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com
