Momenteel zijn er wereldwijd ruim 150 vaccins tegen het nieuwe coronavirus in ontwikkeling, en de hoop is groot dat één ervan binnenkort in recordtijd op de markt kan worden gebracht en zal bijdragen aan het overwinnen van de wereldwijde coronacrisis. Meerdere programma’s zijn opgezet om zo’n snelle ontwikkeling mogelijk te maken, waaronder Operation Warp Speed van de Amerikaanse regering, waarbij tien miljard dollar ter beschikking is gesteld voor de ontwikkeling en distributie van driehonderd miljoen doses van een veilig en werkzaam vaccin, vóór januari 2021. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) coördineert pogingen die overal ter wereld worden ondernomen om een COVID-19-vaccin te ontwikkelen, waarbij wordt gestreefd naar de distributie van twee miljard doses tegen het einde van 2021.
Het duurt doorgaans tien tot vijftien jaar om een nieuw vaccin op de markt te brengen; het vaccin dat ooit het snelst beschikbaar kwam – het mazelenvaccin in de jaren zestig – werd in vier jaar tijd ontwikkeld. Voordat ze naar toezichthoudende instanties worden gestuurd om te worden goedgekeurd (een proces dat op zichzelf veel tijd in beslag kan nemen), moeten vaccins eerst drie fases van klinische tests doorlopen.
Zelfs nadat een vaccin is goedgekeurd, liggen er bij de productie en distributie van een nieuw middel nog allerlei obstakels op de loer, van het opschalen van de fabricage en de keuze van de bevolkingsgroepen die als eerste in aanmerking komen om het vaccin te ontvangen tot de vaststelling van de prijs. Veel vaccins belanden in een zogenaamde ‘fase vier’, wat betekent dat ze in een permanente staat van nader onderzoek blijven steken. (Zo weten we wanneer er een vaccin tegen COVID-19 is.)
Gezien het feit dat een vaccin tegen het coronavirus dringend nodig is, proberen ontwikkelaars dat proces nu samen te persen door meerdere klinische testfases voor hun kandidaat-vaccins tegen het SARS-CoV-2-virus gelijktijdig uit te voeren. Anthony Fauci, directeur van het Amerikaanse National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID), heeft gezegd dat onafhankelijke ‘Data and Safety Monitoring Boards’, die tijdens klinische tests toezien op het bijhouden van de gegevens en de veiligheid, deze tests vroegtijdig kunnen beëindigen als de resultaten overduidelijk positief of negatief uitvallen. De regering-Trump heeft druk uitgeoefend op de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) om een vaccin nog vóór de verkiezingen van 3 november jongstleden goed te keuren, een streven dat volgens sommige waarnemers door politieke motieven was ingegeven. Half oktober maakten meerdere Amerikaanse staten – waaronder Californië, New York en West Virginia – bekend dat ze elk vaccin dat door de FDA wordt toegelaten nog eens onafhankelijk zullen onderzoeken. Op 7 november kwamen diverse tv-zenders tot de conclusie dat de Democratische uitdager Joe Biden de verkiezingen had gewonnen.
Hoewel de FDA bereid is om het toelatingsproces te versnellen, maakte de onafhankelijke federale toezichthouder op 6 oktober striktere veiligheidseisen bekend, iets waar het Witte Huis aanvankelijk tegen was geweest. In een vergadering op 23 oktober leek het voornaamste adviesorgaan voor toelatingen door de FDA er niet van overtuigd te zijn dat er in het geval van kandidaat-vaccins tegen COVID-19 gebruikt gemaakt moest worden van spoedtoelatingen, waarbij niet-goedgekeurde geneesmiddelen in levensbedreigende situaties toch ingezet kunnen worden. Volgens sommige leden van het orgaan zou zo’n noodtoelating de lopende klinische tests van kandidaat-vaccins kunnen verstoren. Deelnemers aan een test zouden zich kunnen terugtrekken om er zeker van te zijn dat ze het toegelaten vaccin zouden ontvangen, in plaats van een potentieel placebo. Daarmee zou het verzamelen van statistische gegevens zinloos worden en de werkzaamheid van een vaccin niet kunnen worden aangetoond. Robert Redfield, directeur van de Amerikaanse CDC (Centers for Disease Control and Prevention), de FDA en vaccinontwikkelaars achten het niet erg waarschijnlijk dat een vaccin vóór het midden van 2021 algemeen beschikbaar is.
Uitzichten op een vaccin
Zoals bij alle vaccins is het ook bij kandidaat-vaccins tegen COVID-19 de bedoeling dat ze het afweersysteem van het lichaam ertoe aanzetten een respons tegen de ziekteverwekker op touw te zetten, een respons die soms sterker kan zijn dan bij een natuurlijke infectie maar die desalniettemin minder gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
In sommige vaccins wordt het volledige coronavirus gebruikt, maar dan in een levenloze of anderszins afgezwakte vorm. In andere vaccins worden onderdelen van het virus verwerkt, hetzij een bepaald eiwit of een virusfragment. Bij weer andere kandidaat-vaccins zijn coronavirus-eiwitten ingebracht in een ander virus dat minder gevaarlijk of zelfs geheel onschadelijk is. En tenslotte zijn er nog vaccins in ontwikkeling waarin stukjes genetisch materiaal van het coronavirus worden gebruikt, zodat onze eigen cellen tijdelijk de coronavirus-eiwitten kunnen aanmaken die het immuunsysteem tot actie aanzetten. (Lees meer over vaccins en ontdek hoe ze werken.)
Hoewel het nog te vroeg is om te zeggen welke kandidaten uiteindelijk de eindstreep zullen halen, zetten we hieronder enkele potentiële vaccins op een rijtje die het stadium van Fase 3-tests al hebben bereikt of zelfs al verder in het toelatingsproces zijn.
Pfizer
Naam: BNT162b2
Wie: Een van ’s werelds grootste farmaceutische bedrijven, met hoofdzetel in New York, in samenwerking met de Duitse biotech-firma BioNTech.
Wat: Dit kandidaat-vaccin berust op een technologie waarbij stukjes genetisch materiaal van een virus, in dit geval ‘boodschapper’-RNA (messenger-RNA of mRNA), in menselijke cellen worden ingebracht. Daardoor worden virale eiwitten aangemaakt die sterk doen denken aan die van het coronavirus, waardoor het immuunsysteem wordt geleerd om de aanwezigheid van het virus te herkennen. Als het vaccin zou werken, zou het voor het eerst zijn dat een mRNA-vaccin voor menselijk gebruik wordt toegelaten. Dit vaccin wordt in twee doses – met een tussenpoze van 21 dagen – toegediend.
Status: Op 18 november maakten Pfizer en BioNTech de resultaten van hun voltooide Fase 3-tests bekend, waarbij ze lieten weten dat het kandidaat-vaccin aan zijn primaire doelstelling voldeed: uit de gegevens bleek dat het middel bij 95 procent van de proefpersonen milde of zware gevallen van COVID-19 wist te verhinderen. Bij ouderen boven de 65 was de effectiviteit 94 procent en werden geen ernstige bijwerkingen geconstateerd. De bekendmaking volgde op eerdere gegevens uit een interim-analyse die ruim een week geleden wereldkundig werd gemaakt en waarin een effectiviteit van negentig procent werd gemeld. De onderliggende gegevens die deze percentages onderbouwen, zijn nog niet openbaar gemaakt en onduidelijk is nog of het vaccin een duurzame immuunrespons uitlokt. Ook hebben de beide bedrijven nog niet uitgelegd of het vaccin de symptomen van COVID-19 afzwakt of het virus geheel blokkeert. Naar eigen zeggen zouden Pfizer en BioNTech “binnen enkele dagen” (na de bekenmaking op 18 november) een aanvraag voor een noodtoelating bij de FDA indienen, ook al heeft de Amerikaanse toezichthouder onlangs aangegeven dat het dit soort noodprocedures mogelijk niet zal gebruiken voor de toelating van COVID-19-vaccins.
In juli begonnen Pfizer en BioNTech aan een klinisch onderzoek waarin Fase 2- en Fase 3-tests zijn gecombineerd. Door de tests uit te voeren onder mensen uit uiteenlopende bevolkingsgroepen en in gebieden waar de besmettingsgraad met SARS-CoV-2 aanzienlijk is, is onderzocht hoe goed het vaccin werkt. De bedrijven hebben hun tests uitgebreid tot 44.000 deelnemers in meerdere landen. Uit de voorlopige resultaten van Fase 1- en Fase 2-tests blijkt dat het vaccin proefpersonen aanzet tot het aanmaken van antilichamen en T-cellen die zich specifiek tegen het SARS-CoV-2-eiwit richten.
Pfizer verwacht in 2020 maximaal zo’n vijftig miljoen vaccindoses te kunnen produceren, en 1,3 miljard doses vóór het einde van 2021. Het bedrijf heeft al een contract ter waarde van bijna twee miljard dollar met de Amerikaanse regering afgesloten, voor de levering van honderd miljoen doses. Maar volgens The New York Times zal dit jaar slechts de helft van de productie voor de VS zijn bestemd. Ook zijn er vragen over de opslag van het vaccin, dat bij een temperatuur van –70 graden Celsius in speciale superdiepvriezers bewaard moet worden.
Moderna Therapeutics
Naam: mRNA-1273
Wie: Een biotech-bedrijf in Massachusetts, in samenwerking met de Amerikaanse National Institutes of Health.
Wat: Ook dit kandidaat-vaccin werkt door het inbrengen van stukjes mRNA in de menselijke cel om zo een immuunrespons van het lichaam uit te lokken. Het vaccin wordt in twee doses toegediend, met een tussenpoze van vier weken.
Status: Op 16 november maakte Moderna bekend dat uit een interim-analyse van zijn Fase 3-tests was gebleken dat het kandidaat-vaccin in 94,5 procent van de gevallen beschermde tegen COVID-19, ook tegen zware gevallen – en dat zonder significante bijwerkingen. Evenals Pfizer heeft ook Moderna nog geen achterliggende gegevens gepubliceerd over de precieze werkzaamheid van het kandidaat-vaccin. In een aparte verklaring liet het bedrijf weten dat het vaccin gedurende dertig dagen in een koeltas met koelelementen of in een normale koelkast bewaard kon worden. Moderna hoopt de komende weken bij de FDA een aanvraag voor een noodtoelating van het vaccin in te dienen.
In juli begon Moderna aan de Fase 3-tests voor zijn kandidaat-vaccin. Uit de eerste resultaten van de Fase 1-tests bleek dat gezonde proefpersonen, onder wie oudere patiënten, antilichamen tegen het nieuwe coronavirus aanmaakten en ook T-cellen produceerden, wat op de activatie van een ander onderdeel van het immuunsysteem wijst. Tijdens de Fase 3-tests zal het vaccin bij 30.000 Amerikaanse deelnemers worden toegediend. Moderna zal naar eigen zeggen tegen het einde van het jaar twintig miljoen doses in de VS kunnen leveren en ligt op schema om met ingang van 2021 minstens een half miljard doses per jaar te produceren, mede dankzij de deal die het bedrijf met de Zwitserse fabrikant Lonza heeft gesloten. De samenwerking zou zelfs kunnen leiden tot de productie van één miljard doses per jaar. Maar in september liet Moderna-baas Stéphane Bancel in The New York Times weten dat het niet erg waarschijnlijk is dat het vaccin in de eerste helft van 2021 op de markt zou komen.
Gamaleja-Instituut voor Epidemiologie en Microbiologie
Naam: Spoetnik V
Wie: Een onderzoeksinstituut van de Russische Federatie, in samenwerking met het staatsinvesteringsfonds Russian Direct Investment Fund (RDIF).
Wat: Het Gamaleja-Instituut heeft een ‘viraal vector’-vaccin ontwikkeld. Daarbij wordt een afgezwakte versie van het alledaagse adenovirus, dat verkoudheid veroorzaakt, gebruikt om eiwitten van de uitsteeksels op het SARS-CoV-2-virus in het menselijk lichaam in te brengen. Voor het kandidaat-vaccin zijn twee stammen van het adenovirus gebruikt en de inenting vereist 21 dagen na de eerste dosis nog een tweede ‘booster’-injectie om de immuunrespons uit te lokken. In september werd een onderzoek naar de Fase 1- en Fase-2-tests van het instituut in The Lancet gepubliceerd. Daaruit bleek dat het kandidaat-vaccin de aanmaak van antilichamen uitlokte en ook T-cellen actief maakte.
Status: On 11 november – twee dagen nadat Pfizer zijn interim-resultaten bekendmaakte – verklaarde het Gamaleja-Instituut dat uit een interim-analyse van zijn Fase 3-tests was gebleken dat het kandidaat-vaccin ‘Spoetnik’ in 92 procent van de gevallen werkzaam was. Het bericht berustte echter op slechts twintig gevallen, wat volgens experts te weinig is om overtuigend te zijn. In augustus gaf de Russische regering toestemming om het Spoetnik-vaccin voor algemeen gebruik in te zetten en beweerde dat het ging om het eerste officieel toegelaten COVID-19-vaccin op de markt. Op dat moment moesten de Fase 3-tests voor het kandidaat-vaccin nog beginnen en waren er nog geen gegevens over het middel gepubliceerd.
Bharat Biotech
Naam: COVAXIN
Wie: Een Indiase biotech-firma, in samenwerking met de Indian Council of Medical Research (ICMR) en het National Institute of Virology (NIV).
Wat: Bij het kandidaat-vaccin COVAXIN wordt gebruikgemaakt van een inactief gemaakte ofwel niet-besmettelijke vorm van het nieuwe coronavirus. Het vaccin kan daardoor geen ziekte veroorzaken maar nog wel een immuunrespons uitlokken. Ook dit vaccin moet in twee doses worden toegediend met een tussenpoze van minstens twee weken. Uit resultaten die in september online werden gezet maar nog niet door andere wetenschappers zijn beoordeeld, blijkt dat het kandidaat-vaccin bij apen tot de vorming van antilichamen leidt. Directeur Sai Prasad van Bharat Biotech verklaarde in oktober tegenover Reuters dat uit voorlopige resultaten van de eerste klinische tests was gebleken dat bij 90 procent van de vrijwilligers antilichamen waren gevonden.
Status: Op 23 oktober maakte Bharat Biotech bekend dat het van de Indiase autoriteiten goedkeuring had verkregen voor het begin van Fase 3-tests onder 26.000 deelnemers in ruim 25 centra in India.
Novavax
Naam: NVX-CoV2373
Wie: Een biotech-firma in Gaithersburg, Maryland.
Wat: Novavax maakt gebruik van eiwitten in de uitsteeksels op het nieuwe coronavirus, met behulp waarvan virusdeeltjes cellen kunnen binnendringen maar zich daar niet kunnen vermeerderen of COVID-19 kunnen veroorzaken. In dit kandidaat-vaccin worden deze eiwitten gecombineerd met nanodeeltjes in de vorm van botjes. Deze cocktail wordt samen met de bedrijfseigen adjuvant Matrix-M – een substantie waarmee immuuncellen worden gestimuleerd – ingebracht om een immuunrespons van het lichaam uit te lokken. Het kandidaat-vaccin wordt in twee doses toegediend, met een tussenpoze van 21 dagen. Op 2 september bleek uit een onderzoek naar de Fase 1-tests van het kandidaat-vaccin, die in het New England Journal of Medicine waren gepubliceerd, dat het middel veilig was en tot de aanmaak van méér antilichamen leidde dan bij mensen die zich van COVID-19 herstelden. Het middel stimuleerde ook T-cellen, wat wijst op de activatie van een ander onderdeel van het afweersysteem.
Status: Op 24 september maakte Novavax bekend dat het aan Fase 3-tests in Groot-Brittannië zal beginnen, waarbij het kandidaat-vaccin bij 10.000 vrijwilligers wordt getest, zowel mensen met als zonder onderliggende aandoeningen. Daarnaast zal een maximum van vierhonderd deelnemers ook worden ingeënt met het griepvaccin, in het kader van een onderzoek naar de vraag of het wel veilig is om beide vaccins gelijktijdig toe te dienen.
Johnson & Johnson
Naam: JNJ-78436735
Wie: Een van ’s werelds grootste multinationals, met hoofdzetel in New Jersey. Het bedrijf is gespecialiseerd in medische en farmaceutische producten.
Wat: Johnson & Johnson ontwikkelt een ‘viraal vector’-vaccin, waarbij een stukje DNA van het SARS-CoV-2-virus is ingebracht in een adenovirus, een gewoon verkoudheidsvirus, dat dusdanig genetisch is aangepast dat het zich niet in het lichaam kan vermeerderen. Dit kandidaat-vaccin berust op een technologie die eerder door Johnson & Johnson is toegepast bij de ontwikkeling van een Ebola-vaccin en bij kandidaat-vaccins tegen Zika en hiv. In juli bleek uit een studie die in het tijdschrift Nature is gepubliceerd dat het vaccin bij apen de aanmaak van antilichamen tegen het coronavirus uitlokte en na slechts één dosis “volledige of bijna-volledige” bescherming bood.
Status: Op 23 september maakte Johnson & Johnson bekend dat het bedrijf zou beginnen aan ENSEMBLE-tests in Fase 3 van het onderzoek naar de veiligheid en werkzaamheid van het kandidaat-vaccin, onder 60.000 volwassenen uit diverse landen. Bij de klinische tests zullen oudere bevolkingsgroepen en personen die wegens onderliggende ziektebeelden bij een COVID-19-infectie een verhoogd risico lopen, “aanzienlijk vertegenwoordigd” zijn, aldus het bedrijf. Op 12 oktober maakte Johnson & Johnson bekend dat het deze tests tijdelijk had stopgezet om onafhankelijke toezichthouders de tijd te geven een onverklaard ziektegeval bij een proefpersoon te onderzoeken. Het bedrijf heeft geen nadere details vrijgegeven, deels om de privacy van de patiënt te beschermen, maar liet weten dat ziekten en ongelukken tijdens omvangrijke klinische studies niet ongebruikelijk zijn en dat tijdelijke stopzettingen van klinische tests veel voorkomen en doorgaans niet in het nieuws komen. Op 23 oktober maakte de onderneming bekend dat de klinische tests worden hervat.
University of Oxford
Naam: ChAdOx1 nCoV-19Wie: De Britse universiteit, in samenwerking met het biofarmaceutische bedrijf AstraZeneca.
Wat: Het kandidaat-vaccin van de Universiteit van Oxford is een zogenaamd vectorvaccin, waarbij het afweersysteem wordt blootgesteld aan een soort ‘paard van Troje’. Het eiwit dat de kenmerkende uitsteeksels op het coronavirus vormt, helpt het virus om cellen binnen te dringen. Dit eiwit werd door het onderzoeksteam ingebracht in een afgezwakte variant van het adenovirus, dat meestal niet meer dan een verkoudheid oplevert. Bij mensen die zijn geïnjecteerd met dit aangepaste adenovirus ontstaat een afweerreactie op het eiwit van de uitsteeksels, zo wordt gehoopt. AstraZeneca en de University of Oxford streven ernaar om een miljard doses van het vaccin te produceren en hebben toegezegd het middel tegen kostprijs op de markt te brengen.
Status: Uit voorlopige resultaten van de eerste twee fases van klinische tests blijkt dat het vaccin een sterke immuunreactie oproept, onder meer in de vorm van een toename van antistoffen en T-cellen. De bijwerkingen zijn mild, zo worden vermoeidheid en hoofdpijn genoemd. Het kandidaat-vaccin wordt klinisch getest in een Fase 3-onderzoek onder 50.000 vrijwilligers in Brazilië, Groot-Brittannië, de VS en Zuid-Afrika. Op 8 september legde AstraZeneca de studie tijdelijk stil voor een onderzoek naar
de veiligheid ervan, nadat een Britse deelnemer een ongunstige reactie vertoonde. De details zijn nog niet bekendgemaakt, maar volgens het bedrijf was de stillegging een “routinehandeling”. Na onderzoek door onafhankelijke toezichthouders werden de studies in september weer voortgezet in Groot-Brittannië, Brazilië, Zuid-Afrika en India en een maand later ook in de VS.
Sinovac
Naam: CoronaVac
Wie: Een Chinees biofarmaceutisch bedrijf, in samenwerking met het Braziliaanse onderzoekscentrum Butantan.
Wat: CoronaVac is een geïnactiveerd vaccin, gebaseerd op een niet besmettelijke variant van het coronavirus dat een afweerreactie moet uitlokken.
Status: Op 3 juni kregen de ontwikkelaars toestemming van de Braziliaanse toezichthouder om aan Fase 3-tests voor dit kandidaat-vaccin te beginnen. De resultaten van de Fase 2-tests worden intussen nog beoordeeld. Uit de voorlopige resultaten van een onderzoek onder makaken, die werden gepubliceerd in het vakblad Science , bleek dat het vaccin antistoffen produceert tegen tien verschillende stammen van SARS-CoV-2. Sinovac heeft ook nog niet gepubliceerde resultaten bekendgemaakt van een Fase 2-studie bij mensen waaruit eveneens bleek dat het vaccin antistoffen produceert en geen ernstige bijwerkingen kent. Aan het Fase 3-onderzoek zullen bijna negenduizend Braziliaanse zorgmedewerkers deelnemen. Sinovac gaat ook in Indonesië en Bangladesh Fase 3-studies uitvoeren.
Sinopharm
Naam: Geen
Wie: Het farmaceutische bedrijf in handen van de Chinese staat, in samenwerking met het Wuhan-Instituut voor Biologische Producten.
Wat: Ook Sinopharm maakt gebruik van een geïnactiveerd vaccin tegen SARS-CoV-2 en hoopt dat dit eind 2020 op de markt kan worden gebracht. Uit de voorlopige resultaten van twee gerandomiseerde studies die werden gepubliceerd in JAMA bleek dat het vaccin een antistof-reactie oproept en geen ernstige bijwerkingen heeft. In het onderzoek werd de afweerreactie via T-cellen niet bekeken. Toch zijn deze resultaten van belang, omdat het de eerste gepubliceerde gegevens zijn van klinisch onderzoek onder mensen naar een coronavaccin waarbij het gehele, inactief gemaakte virus wordt ingezet.
Status: Op 29 september berichtte de New Yorker dat Sinopharm de Chinese commissie van toezicht heeft gevraagd om goedkeuring van het vaccin en dat die mogelijk in oktober zal worden gegeven. In het artikel staat ook dat er al honderdduizenden Chinese burgers zijn gevaccineerd op grond van de door de regering verleende noodtoestemming. China begon in juli zorgmedewerkers en andere groepen met een verhoogd risico in te enten met het testvaccin van Sinopharm. Daarmee was dit het eerste experimentele vaccin dat werd toegepast op andere mensen dan proefpersonen. Ook begon Sinopharm in juli in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) aan een Fase 3-studie onder 15.000 vrijwilligers tussen de 18 en 60 jaar zonder ernstige onderliggende ziekten. De onderneming koos voor de VAE omdat dit land een zeer diverse populatie kent van zo'n tweehonderd verschillende nationaliteiten, waardoor het een ideale testlocatie is. Sinopharm gaat ook Fase 3-onderzoeken uitvoeren in landen als Peru en Bahrein.
Murdoch Children’s Research Institute
Naam: Bacillus Calmette-Guerin BRACE trial
Wie: Het grootste onderzoekscentrum voor kindergeneeskunde van Australië, in samenwerking met de University of Melbourne.
Wat: Al bijna een eeuw lang wordt het BCG-vaccin (Bacillus Calmette-Guérin) ingezet tegen tuberculose door patiënten bloot te stellen aan een minuscule dosis levende bacteriën. In de loop van de tijd is gebleken dat dit vaccin het afweersysteem kan versterken en het lichaam kan helpen om ook andere ziekten te bestrijden. Nu wordt onderzocht of dit ook geldt voor SARS-CoV-2. Het onderzoek heeft in Australië Fase 3 bereikt. De Wereldgezondheidsorganisatie liet op 12 april weten dat er geen bewijs is dat het BCG-vaccin mensen beschermt tegen het coronavirus.
Status: De onderzoekers van het Murdoch Children’s Research Institute begonnen in april met een aantal gerandomiseerde onderzoeken die moeten uitwijzen of het BCG-vaccin ook werkt tegen het coronavirus. Ze willen het onderzoek uitvoeren onder tienduizend zorgmedewerkers.
CanSino Biologics
Naam: Ad5-nCoV
Wie: Een Chinees biofarmaceutisch bedrijf.
Wat: CanSino heeft eveneens een vectorvaccin ontwikkeld, waarbij een afgezwakte vorm van het adenovirus wordt gebruikt om het lichaam te laten kennismaken met het eiwit dat de uitsteeksels van het coronavirus vormt. Uit voorlopige resultaten van Fase 2-tests, die werden gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet bleek dat het vaccin “na één enkele immunisatie bij de meerderheid van de ontvangers een significante afweerrespons uitlokt.” Er werden geen ernstige bijwerkingen vastgesteld.
Status: Hoewel het bedrijf technisch gesproken nog bezig is met het Fase 2-onderzoek voor het kandidaat-vaccin, werd CanSino op 25 juli de eerste onderneming die een voorwaardelijke vergunning kreeg voor toepassing van het vaccin op mensen. De Chinese regering heeft alleen toestemming gegeven voor het gebruik van het vaccin voor militairen, gedurende één jaar. Op 15 augustus maakte het Russische biofarmaceutische bedrijf Petrovax bekend dat het de eerste Fase 3-studie naar Ad5-nCoV was begonnen.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
