Naarmate de coronapandemie voortduurt, wordt een ding duidelijk: veel mensen leunen op huisdieren om deze moeilijke tijd door te komen.

Nu mensen thuis moeten blijven, is over de hele wereld, van Canada tot India, de vraag naar adoptie- en pleegdieren gestegen. Dat geldt in het bijzonder voor honden. Tussen maart en september 2020 is het aantal pleeggezinnen voor dieren in de VS met acht procent gestegen. Dat zegt PetPoint, dat gegevens uit de branche verzamelt.

Hoewel de gezondheidsvoordelen van het houden van huisdieren bekend zijn, denk aan een lagere bloeddruk en minder stress, is de relatie complex. En hoe baasjes en hun dieren de lange lockdowns doorstaan, is ook de vraag.

(Bekijk ook: 8x de vorstelijkste honden van het Witte Huis)

Om dat uit te zoeken, stelden onderzoekers in Spanje, Israël en het Verenigd Koninkrijk op internet vragen aan huisdiereigenaren in hun land. De onderzoeken werden in drie verschillende wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd. Ze wezen uit dat onze dierenvrienden in het geheel genomen extra steun boden.

De onderzoekers meldden echter ook enkele zorgwekkende ontwikkelingen. Door alle beperkingen maken baasjes zich zorgen over het welzijn van hun dieren. Sommige dieren vertonen daarnaast tekenen van stress, zoals meer blaffen, angst voor harde of onverwachte geluiden en nervositeit wanneer ze alleen thuis zijn.

In april 2020 stelde Jon Bowen, gedragsconsulent aan Royal Veterinary College in Londen, vragen aan 1297 Spaanse eigenaren van honden en katten over hun gevoelens naar hun dieren toe en het recente gedrag van hun dieren. De meeste baasjes gaven aan dat hun dieren hen ‘extra steun’ bieden tijdens de pandemie. Toch was 62 procent van de respondenten van mening dat de kwaliteit van leven van hun huisdieren is afgenomen. Ongeveer 41 procent gaf ook aan tijdens de pandemie gedragsveranderingen te zien bij hun dieren. Dat is dan vooral bij honden die in het verleden al gedragsproblemen hadden.

Bowen geeft aan dat uit veel onderzoek blijkt dat honden emoties hebben en aanvoelen wat hun baasjes voelen, met name als een eigenaar emotioneel gezien van hen afhankelijk is. In mei 2020 verscheen zijn onderzoek in de Journal of Veterinary Behavior.

‘Het is heel interessant dat deze drie onderzoeken een opmerkelijk vergelijkbare uitkomst hebben,’ zegt Emily McCobb. Zij is klinisch universitair hoofddocent aan de Amerikaanse Cummings School of Veterinary Medicine at Tufts University in Medford en was niet bij een van de onderzoeken betrokken. ‘De resultaten komen in ieder geval in anekdotische zin sterk overeen met wat we hier [in de VS] horen.’

‘Mensen nemen meer huisdieren. Dankzij hun huisdieren kunnen ze beter overweg met de isolatie,’ aldus McCobb. ‘In mijn dierenartsenpraktijk zie ik dat het gedrag van dieren met gedragsproblemen erger lijkt te worden.’

Nieuwe angsten steken de kop op

In april en juni 2020 vroeg Elena Ratschen, senior docent aan de Universiteit van York in Engeland, 5926 mensen in het VK naar hun mentale gezondheid, hun welzijn, gevoelens van eenzaamheid en de band en het contact met hun dieren.

In het onderzoek dat in september 2020 in het tijdschrift PLOS ONE werd gepubliceerd, waren alle gezelschapsdieren opgenomen, zoals vissen, vogels, honden, katten en kleine zoogdieren. Volgens Ratschen gaven de meeste respondenten, waaronder 91 procent van de hondeneigenaren, 89 procent van de katteneigenaren en 95 procent van de eigenaren van paarden en boerderijdieren, aan dat hun dieren een belangrijke bron van emotionele steun vormen.

Mensen die naar eigen zeggen voor de lockdown ontvankelijker waren voor mentale gezondheidsproblemen, lieten weten dat ze tijdens de pandemie een sterkere band met hun dier voelen.

Daarnaast is de algemene strekking dat huisdiereigenaren zich minder eenzaam en afgezonderd voelen dan mensen zonder huisdier. Dit komt mogelijk door een ‘bufferend effect’: dieren kunnen onze sociale omgang met andere mensen niet vervangen, maar ze kunnen wel het gat opvullen.

Zowel het Spaanse als het Britse onderzoek wees uit dat baasjes zich wel zorgen maken. Ze vragen zich of hun hond wel voldoende beweging krijgt, of ze nog diervoeding kunnen kopen, bij de dierenarts terecht kunnen en wie er voor het dier moet zorgen als ze zelf ziek worden. Ook is er veel onzekerheid over hoe hun dier zich aan het leven na de pandemie zal aanpassen.

Puppy's zijn geen wondermiddelen

Ratschen geeft aan dat haar onderzoek niet de wijdverspreide veronderstelling ondersteunt dat huisdieren ons beschermen tegen verslechtering van de mentale gezondheid en toegenomen eenzaamheid.

(Lees ook: wilde otters zijn de nieuwste huisdiertrend)

‘De gegevens van onderzoeken die zowel voor als tijdens de pandemie zijn uitgevoerd, geven een gemengd beeld van de voordelen van huisdieren,’ zegt Ratschen. ‘Dat komt doordat mensen zich veel zorgen maken over hun dieren.’

In tegenstelling tot wat velen denken, wil het dus niet automatisch zeggen dat je de pandemie gezonder doorkomt als je een puppy neemt.

Megan K. Mueller, assistent-professor Human-Animal Interaction aan de Cummings School of Veterinary Medicine at Tufts, is het daarmee eens.

Mueller: ‘Ik heb in media geregeld de kop ‘Eenzaam tijdens de pandemie? Neem een huisdier!’ voorbij zien komen. Het is allemaal veel gecompliceerder en hoe het precies zit, moet nog worden uitgezocht.’

Betere band tussen mens en dier

Toen Liat Morgan, postdoc aan de Universiteit van Tel Aviv, in maart en april 2020 onderzoek deed onder 2906 Israëlische hondeneigenaren, ontdekte ze een significante toename van het aantal adoptieverzoeken.

Het meest opvallende is volgens Morgan dat bijna tachtig procent van de mensen die in 2020 een hond adopteerden dit al van plan was. Ze wisten dus waar ze aan begonnen. Dat suggereert dat mensen niet in een impuls een huisdier in huis halen.

Net als in het onderzoek van Bowen blijkt uit het onderzoek van Morgan dat mensen die vinden dat hun kwaliteit van leven is afgenomen, het gevoel hebben dat het gedrag van hun huisdier is verslechterd, ook als dat niet het geval is.

‘Het maakt niet echt uit of het gedrag van de hond objectief gezien slecht is,’ aldus Morgan. ‘Wat er wel toe doet, is de houding van het baasje.’

(Lees ook: Je hond weet hoe jij je voelt - dit is hoe dat komt)

Als een van de redenen om een huisdier af te staan, geven mensen vervelend gedrag op, zoals veel blaffen.

Gelukkig zijn de meeste Israëlische respondenten niet van plan hun dier af te staan. Ook niet de mensen die vinden dat hun kwaliteit van leven is afgenomen. Dat bleek uit het onderzoek dat in november verscheen in het tijdschrift Humanities and Social Sciences Communications.

Toch voorspellen deskundigen uit de sector dat meer huisdieren zullen worden afgestaan door de pandemie (althans in de VS). Redenen zijn dat er niet voor het dier kan worden gezorgd of dat er geen betaalbaar diervriendelijk onderkomen voorhanden is.

Volgens McCobb zouden lokale overheden en non-profitorganisaties huisdiereigenaren in nood moeten steunen om te voorkomen dat huisdieren worden afgestaan. Zo zijn er bijvoorbeeld in Canada en andere landen dierenvoedselbanken opgericht.

Enkele positieve aspecten van de pandemie

Deskundigen benadrukken dat hun onderzoeken ook lichtpuntjes bieden.

Ondanks de bevindingen in het Spaanse onderzoek over toegenomen gedragsproblemen bij sommige huisdieren, wijzen de gegevens die sinds het Spaanse onderzoek in verschillende landen zijn verzameld er volgens Bowen op dat het in het geheel genomen goed gaat met onze huisdieren.

(Lees ook: Honden kunnen omgevingsgeluiden negeren, net als mensen op een feestje)

Net als Morgan wijst Bowen erop dat de respondenten in het Spaanse onderzoek de kwaliteit van leven van hun honden door hun eigen ogen bekijken. Als zij zich slecht voelen, dan moet dat ook wel voor hun dieren gelden.

‘Als je kijkt naar de effecten van de pandemie, zie je dat veel ervan niet heel groot zijn,’ aldus Bowen. Zijn onderzoek wees uit dat bijna geen enkele hond nieuwe gedragsproblemen vertoont. En bij honden die al gedragsproblemen hadden, zijn deze meestal niet erger geworden.

McCobb blikt vooruit: ‘Het zou mooi zijn als we enkele veranderingen die we vanwege de pandemie in onze levensstijl moesten aanbrengen, konden behouden.’ Denk daarbij aan thuis lunchen of meer wandelen met de hond.

McCobb: ‘Er zijn maar weinig positieve punten. Laten we die dan proberen te behouden.’

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com

De vrijdagavond is gevuld met dierencontent op National Geographic!

Van 17:00 tot 23:00 kijk je naar de eerste afleveringen van het 8e seizoen van Dr. Pol, en van 23:00 tot 00:00 kijk je naar Dog: Impossible