Een slechte nachtrust kan flink inhakken op je energieniveau en mentale welstand. En mensen zijn niet de enigen die hier last van hebben – ook de gezondheid van andere primaten hangt sterk samen met het slaapgedrag. Nu blijkt dat orang-oetans hun energieniveau na een korte nacht op dezelfde manier op peil proberen te brengen als de mens: met dutjes.

Een dutje als oplossing

Dat blijkt uit recent onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Current Biology. ‘Een dag in het leven van een orang-oetan kan erg vermoeiend zijn,’ legt Alison Ashbury uit, hoofdauteur van het onderzoek. ‘Het vinden van voedsel, het onderhouden van sociale relaties, reizen door het regenwoud: het zijn allemaal activiteiten waar je veel energie voor nodig hebt.’

Om die energie op te doen, houden de dieren ’s nachts een lange periode van rust. Uit de data, verzameld over een periode van 455 dagen, blijkt dat orang-oetans ’s nachts gemiddeld zo’n dertien uur rusten, waarvan ze het overgrote deel slapend doorbrengen.

Leestip: Voor deze bavianen telt vriendschap meer dan leiderschap en hiërarchie – blijkt uit onderzoek

Maar stel dat een orang-oetan een slechte nacht heeft en cognitief minder goed in staat is om zijn dagelijkse taken uit te voeren, wat doet hij dan? ‘Eigenlijk hetzelfde als de meeste mensen,’ legt Ashbury uit. ‘Ze klimmen in bed en doen een dutje.’

Slim slapen

Ashbury en haar onderzoeksteam volgden het slaappatroon van meer dan 53 volwassen orang-oetans in het observatiestation Suaq Balimbing op Sumatra (Indonesië). Om ’s nachts zo comfortabel mogelijk te kunnen liggen, zijn de dieren iedere avond zo’n tien minuten bezig om hun nest in orde te maken. Ze breken takken, verplaatsen deze en vlechten ze soms zelfs samen.

Maar zelfs met een comfortabel nest kan de slaapcyclus soms worden verstoord. Dat gebeurt volgens de onderzoekers bijvoorbeeld door koude nachten, lange reisdagen of buren die hun nest dichtbij hebben gebouwd.

Leestip: Bonobo’s herkennen hun vrienden en familie decennia later nog steeds

‘Vooral dat laatste was voor ons een ontzettend interessante bevinding,’ zegt Ashbury. ‘Het is alsof je te laat opblijft met vrienden of wakker wordt van een snurkende huisgenoot. Het zijn heel herkenbare oorzaken van slecht slapen.’ Maar hoe herstellen ze daarvan?

Herstellen met een dutje

Om dat te begrijpen analyseerde het team hoe hun dutjes overdag veranderden na een slechte nachtrust. Daaruit bleek een duidelijk compenserend effect: na een korte nacht sliepen de apen overdag vaker én langer. Dit kwam neer op zo’n vijf tot tien minuten extra per dutje voor elk uur slaap dat ze hadden gemist.

Op 41 procent van de geobserveerde dagen deden orang-oetans minstens één dutje, met een gemiddelde duur van 76 minuten per dag. ‘Voor mensen kan een dutje een enorme cognitieve boost geven,’ vertelt Meg Crofoot, medeauteur van het onderzoek. ‘Het is goed mogelijk dat dit bij orang-oetans ook helpt om lichamelijk en mentaal te herstellen na een korte nacht.’

Leestip: Urineren werkt aanstekelijk, blijkt uit onderzoek naar chimpansees

De onderzoekers denken dat deze bevindingen iets zeggen over het cognitieve vermogen van deze orang-oetans. Apen uit de Suaq-populatie staan bekend om hun inventieve gebruik van gereedschap en hun complexe sociale banden. Mogelijk helpen deze dutjes hen om scherp te blijven en mentale uitdagingen uit te voeren.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!