Stadhouders hadden eeuwenlang enorme inspraak in het beleid van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, en Frederik Hendrik was misschien wel de invloedrijkste. Hij kreeg de bijnaam ‘stedendwinger’. Hoe kwam hij aan die titel?
Frederik Hendrik, sleutelfiguur van de Republiek
Frederik Hendrik werd gezien als een van de sleutelfiguren van de Tachtigjarige Oorlog: niemand had een antwoord op zijn militaire strategieën. Tegelijkertijd werd hij beschouwd als een man die een belangrijk aandeel had in de toenemende macht van de Republiek.
De jeugd van Frederik Hendrik begon tragisch. Toen hij nog geen halfjaar oud was, werd zijn vader, Willem van Oranje, vermoord door Balthasar Gerards. Hij werd opgevoed door zijn moeder, Louise de Coligny. Zij hechtte veel waarde aan een goede opleiding. In de klas was Frederik Hendrik geen uitblinker; Latijn vergat hij snel, en ook in Nederlands en Frans blonk hij niet uit.
Leestip: Wie was Juliana van Stolberg, ‘de trouwe moeder van ons allen’?
Pas toen zijn halfbroer, Maurits van Oranje, hem meenam op militaire campagnes kwamen zijn talenten naar voren. In 1600, toen Frederik Hendrik pas zestien jaar oud was, werd hij benoemd tot raadslid van de Raad van State, een van de hoogste politieke functies van die tijd. De rest van zijn tienerjaren draaide om zijn voorbereiding als legeraanvoerder.
De macht van de stadhouder
Frederik Hendrik raakte door zijn positie al snel verwikkeld in een conflict tussen twee botsende machten van de Republiek. Zijn halfbroer Maurits kreeg het aan de stok met raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt. Rond deze tijd bestonden er twee visies over hoe het land moest worden bestuurd: een sterke stadhouder of een machtige regentengroep.
Het conflict eindigde bloedig: Maurits won de steun van het land, waarna Johan van Oldenbarnevelt werd onthoofd op het Binnenhof in Den Haag. Na deze gebeurtenis werd de macht van de stadhouder alleen maar groter. Maurits versterkte zijn positie en zorgde ervoor dat in 1625 zijn halfbroer Frederik Hendrik het stokje overnam.
In hetzelfde jaar trouwde Frederik Hendrik met Amalia van Solms, en samen vormden ze een sterk team. Terwijl hij het militaire gezicht was van de Oranje-familie, bekommerde Amalia zich om de politiek en het versterken van hun macht. Door slimme huwelijken van hun kinderen hielp zij de Oranjes hun invloed niet alleen te behouden, maar ook verder uit te breiden.
Frederik Hendrik, meesterstrateeg
Als stadhouder werd Frederik Hendrik bekend om zijn belangrijke overwinningen. Een van de bekendste daarvan is de verovering van ’s-Hertogenbosch in 1629, een overwinning die de Spanjaarden een flinke klap gaf. Frederik Hendrik omsingelde de stad en blokkeerde alle aanvoer van voedsel en soldaten. Na een maandenlange belegering moesten de stadswachten zich uiteindelijk overgeven, waardoor de stad in zijn handen viel.
Frederik Hendrik verkoos vaak een geduldige aanpak boven een directe aanval. In plaats van zijn troepen in een directe confrontatie te sturen, omsingelde hij de vijandelijke steden. Hierdoor konden de Spanjaarden niet ontsnappen, en dit dwong hen vaak tot overgave. Het leverde hem de bijnaam ‘stedendwinger’ op.
Leestip: Willem III van Oranje, de ‘redder van de Republiek’ die werd achtervolgd door geruchten
In 1632 veroverde Frederik Hendrik Opper-Gelre, te beginnen met de steden Venlo en Roermond. Zijn opmars ging verder richting Maastricht, waar een eerste bestorming mislukte. Toch gaf hij niet op: na een belegering wist hij de stad later dat jaar alsnog in te nemen.
Na zijn dood
Frederik Hendrik stierf in 1647. Zijn dood kwam onverwacht, maar het land was sterker verenigd dan ooit. Hij zou als een held de geschiedenisboeken ingaan.
Zijn zoon, Willem II, volgde hem op, maar had het veel moeilijker. Hoewel hij zich kon beroepen op de nalatenschap van zijn vader, beschikte hij niet over de politieke slimheid en het geduld die Frederik Hendrik zo kenmerkten.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
