Vorig jaar stond Parks Stephenson naast de Titanic en liep hij er langzaam omheen, omhoog kijkend naar het enorme schip. Hij stopte even om in een van de ketelruimten en naar de bedieningselementen op de motoren te kijken. Hij zag het nummer 401, het ID van het schip, geëtst op de schroefbladen.

Stephenson, een gepensioneerde marineofficier en historicus, stond niet op 3810 meter diepte op de oceaanbodem. Hij was in Londen om de digitale kopie van het schip te inspecteren: een één-op-één computermodel dat is gemaakt met 3D-laserscanning en mappingtechnologie.

Een nieuw, gedetailleerd 3D-model van de Titanic

Het model is zo gedetailleerd dat een videoweergave ervan op ware grootte kan worden geprojecteerd in een magazijn. Onderzoekers kunnen erlangs lopen en inzoomen op individuele kenmerken, zoals een stoomklep uit het ketelhuis die volgens de scan openstond, mogelijk om een noodgenerator draaiende te houden toen het schip zonk.

Leestip: Het bijzondere verhaal van Niemandsland, een piepkleine Belgische exclave in Noord-Brabant

Stephenson heeft het wrak van de Titanic al duikend twee keer gezien, maar zag toen lang niet zoveel details. ‘Je kunt alleen zien wat zich direct voor je bevindt,’ zegt hij over het turen door het kijkvenster en de camera's van de duikboot. ‘Het is alsof je in een donkere kamer bent en een zaklamp hebt die niet erg krachtig is.’ De digitale kopie van de Titanic gaf hem juist een onbelemmerd 360-graden zicht op elk hoekje en gaatje.

Nieuwe National Geographic documentaire Titanic: The Digital Resurrection

De scan van het beroemde schip werd in 2022 gedurende drie weken uitgevoerd door Magellan, een bedrijf dat diepzeekaarten maakt en gevestigd is op de Kanaaleilanden. Titanic: The Digital Resurrection, een nieuwe National Geographic-documentaire die te zien is op Disney+, vertelt het verhaal van deze digitale kopie van de Titanic.

Het is de grootste onderwater 3D-scan ooit gemaakt, met zestien terabytes aan gegevens. Dat staat gelijk aan de opslag van zes miljoen e-boeken. Om de scan te maken, reisden twee op afstand bestuurbare robots naar het wrak om systematisch de locatie te onderzoeken en zo'n 715.000 foto's te maken en miljoenen lasermetingen te doen.

Leestip: De gruwelijke moorden van bloedgravin Elisabeth Báthory

Voor Stephenson roept de 3D-scan van de Titanic nieuwe onderzoeksvragen op over het zinken van het schip. De Titanic is in twee stukken gebroken, met de boeg en achtersteven ongeveer 790 meter uit elkaar. De romp zonk in een rechte lijn naar beneden en is grotendeels intact: de scan laat zien dat hij netjes in de oceaanbodem is vastgeklemd.

De achtersteven daarentegen is verbrijzeld en onderzoekers hebben nooit met zekerheid kunnen vaststellen hoe dat is gebeurd. Maar toen Stephenson naar de scan keek, kon hij zich meteen voorstellen hoe de achterste helft van het schip spiraalsgewijs zonk en in puin uiteenviel.

De risico's van Titanic-toerisme

Zo’n scan is niet alleen een technisch hoogstandje, maar kan ook schade aan het origineel voorkomen. Honderden mensen hebben de echte Titanic bezocht, waardoor het wrak aanzienlijke schade heeft opgelopen. Zo hebben door mensen bestuurde onderzeeërs per ongeluk een mast gestript en de boeg geschaafd.

Leestip: Waren er overlevenden in Pompeï na de vulkaanuitbarsting?

Allison Emmerson, een archeologe aan Tulane University, gebruikt de techniek om een digitaal model van delen van Pompeï te maken. Volgens haar is het de grootste sprong voorwaarts voor de archeologie sinds de fotografie.

‘Wat wij doen is inherent destructief,’ zegt ze over het opgraven van een archeologische vindplaats. ‘We kunnen het nooit overdoen. We kunnen de vindplaats maar één keer opgraven. En dus ligt de nadruk in de moderne archeologie op het zo goed mogelijk vastleggen van gegevens.’

Emmerson is van plan om haar model van Pompeï en de bijbehorende bevindingen beschikbaar te maken voor het publiek, wat vrij uniek is. Omdat het maken van digitale modellen duur is, belanden veel ambitieuze projecten uiteindelijk in de privé-archieven van universiteiten of overheden. ‘Ik wilde niet dat het model op de laptop van een teamlid zou blijven staan,’ zegt ze.

Kan een 3D-model een echte duik naar de Titanic vervangen?

Hoewel Magellan geen plannen heeft aangekondigd om de Titanic-scans gratis ter beschikking te stellen, laat de documentaire wel zien wat er mogelijk is. De digitale kopie kan de Titanic aan meer mensen laten zien, maar dan op een veiligere manier.

Toch is het onwaarschijnlijk dat mensen niet meer naar het wrak van de Titanic zullen gaan. De aantrekkingskracht is onweerstaanbaar gebleken voor mensen met genoeg geld en motivatie.

Een digitale kopie ‘vervangt zeker niet het zitten op het dek van de Titanic,’ zegt Robert Ballard, een oceanograaf en National Geographic Explorer die het wrak in 1985 samen met Jean-Louis Michel ontdekte.

Maar hij denkt wel dat het zal helpen om het wrak te behouden. Voor degenen die het niet kunnen weerstaan om zelf naar de Titanic te gaan, geeft hij twee waarschuwingen: ‘Raak het niet aan en trouw er niet op.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!