De huwelijksnacht roept hoge verwachtingen op, maar hoe verliep deze in de Middeleeuwen? Jacqueline Murray, emeritus hoogleraar geschiedenis aan de University of Guelph (Canada), is gespecialiseerd in de geschiedenis van gender en seksualiteit in de Middeleeuwen en laat ons zien hoe de huwelijksnacht eruitzag in de Middeleeuwen.
De rol van de kerk
Het huwelijk zoals wij dat kennen, heeft zijn oorsprong in de Middeleeuwen: vanaf de twaalfde eeuw werd de plechtigheid voltrokken in en door de rooms-katholieke kerk. Dat was een bewuste strategie.
‘In de Vroege Middeleeuwen trokken Germaanse volken door Europa, en bestonden er uiteenlopende opvattingen over het huwelijk en seksualiteit. De rooms-katholieke kerk probeerde het volk de leer van het christelijk geloof bij te brengen, vooral om polygamie en echtscheidingen tegen te gaan,’ zegt Murray in de podcastaflevering Betwixt The Sheets: The History of Sex, Scandal & Society.
Leestip: Liefde en lust in de Middeleeuwen: zo ging het eraan toe tussen de lakens
Voor de kerk was seksualiteit een heikel en zondig fenomeen: seks was alleen geoorloofd binnen het huwelijk en alleen tussen man en vrouw. Monogamie was de norm, net als de opvatting dat het huwelijk voor altijd is. Dit gedachtegoed wordt in de loop van de tijd steeds meer geaccepteerd.
Het belang van maagdelijkheid
Daarnaast werd er in de Middeleeuwen veel waarde gehecht aan maagdelijkheid tot het huwelijk. ‘In de midden- en hogere klasse was maagdelijkheid van groot belang. De reputatie, status en waardigheid van de hele familie was eraan verbonden,’ zegt Murray.
Leestip: Moesten vrouwen in de Middeleeuwen echt een kuisheidsgordel dragen?
Maar dat was niet de enige reden. In een tijd waarin de oudste zoon erfgenaam was, was maagdelijkheid belangrijk om zeker te weten dat het kind van de vader was. ‘Kinderen van de adel en koningshuizen erfden tenslotte bezittingen en koninkrijken. Het was daarom cruciaal dat de vrouw maagd zou blijven tot het huwelijk. In lagere sociale klasse speelde dit minder,’ zegt Murray.
Om ook maar gelijk een fabel over maagdelijkheid de wereld uit te helpen. Het verhaal gaat rond dat de landheer in de Middeleeuwen het recht had om de maagdelijkheid te nemen van de dochters van zijn lijfeigenen of horigen. Dat is niet waar. ‘Ik heb geen idee waar deze gedachte vandaan komt,’ zegt Murray.
De huwelijksnacht
Als het moment daar was, moesten de man en vrouw het huwelijk in het huwelijksbed bezegelen, ook wel de consummatio genoemd – de eerste geslachtsgemeenschap. Hoe ging dat eraan toe?
In de Vroege Middeleeuwen werd het huwelijksbed van het koppel gezegend. ‘Op een afbeelding is te zien hoe een priester het bed zegent terwijl het paar erin ligt, graan op het bed legt en gebeden uitspreekt. Ze bidden voor vruchtbaarheid en kinderen,’ zegt Murray.
Leestip: Welke sporten beoefende men in de Middeleeuwen?
Soms vond er een charivari plaats: een volksgebruik waarbij een groep mensen al joelend rondom een pasgetrouwd stel ging staan om te voorkomen dat ze zich onzedelijk zouden gedragen. In de praktijk kwam het geregeld voor dat ‘bruiloftsgasten beschonken raakten en besloten de slaapkamer binnen te treden om te kijken hoe het eraan toeging’.
In de hoogste kringen van de samenleving, waar het belangrijk was dat de vrouw maagd was en het huwelijk werd geconsumeerd – het paar in kwestie moet geslachtsgemeenschap hebben gehad – stonden leden van het hof erbij om te bevestigen dat de daad daadwerkelijk was gedaan. ‘Dit moet, aangezien de partners elkaar vaak niet kenden vóór de trouwdag, vast niet altijd een fijne ervaring zijn geweest,’ zegt Murray.
Wil je meer weten over de huwelijksnacht? Luister hieronder naar de podcastaflevering van Betwixt The Sheets: The History of Sex, Scandal & Society.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
