Wadden zijn als broedgebied van groot belang voor haaien en roggen. Andersom zijn de dieren een belangrijke schakel in het waddensysteem, zo blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Het was al bekend dat trekvogels graag een stop maken op het wad, maar nu krijgen ook onderwaterbewoners steeds meer aandacht van de wetenschap.
Expeditie naar het Afrikaanse wad
In onze eigen Waddenzee komen geen haaien en roggen voor. Maar dat geldt lang niet voor alle waddengebieden. Daarom deden de Groningse onderzoekers literatuuronderzoek naar waddengebieden wereldwijd. Om meer te leren over de rol van de haaien en roggen in het wad, reisden ze af naar de twee grootste waddengebieden van West-Afrika: de Bissagoseilanden (Guinee-Bissau) en Nationaal Park Banc d’Arguin (Mauritanië, foto boven). In expedities uiteenlopend van vier tot acht weken hielden de onderzoekers zich bezig met het tellen en meten van de onderwaterwadbewoners.
‘Tijdens zo’n expeditie worden data verzameld voor verschillende onderzoeken,’ vertelt hoofdonderzoeker Guido Leurs. De onderzoekers zagen dat de zwartpuntrifhaai (Carcharhinus melanopterus) en verschillende soorten pijlstaartroggen (Dasyatidae) vaak voorkwamen in het wad. Vanaf een vissersboot namen ze stukjes spierweefsel af, maten ze de dieren op en werden de dieren voorzien van een zender of markering. Daarna lieten de onderzoekers ze weer vrij.
Het wad lokt niet alleen vogels
Na analyse van het weefsel kon worden vastgesteld wat de dieren zoal eten. Daarnaast ging het onderzoeksteam bij lokale vissers na hoeveel vis ze de afgelopen jaren hebben gevangen. Wat blijkt? Het waddengebied blijkt een populaire bestemming bij haaien en roggen en de dieren drukken hun stempel op het landschap.
Van trekvogels wisten we dat al. Allerlei soorten vogels overwinteren op de warmere wadden in West-Afrika. Maar waar vogels bij eb op het droge wad neerstrijken, zwemmen haaien en roggen bij vloed tussen wadplaten door. De focus bij natuurbehoud ligt sterk op vogelbescherming, maar tegelijkertijd heeft overbevissing in Afrika voor een grote krimp in populatie van haaien en roggen gezorgd. Met hun onderzoek hopen de wetenschappers te laten zien hoe belangrijk het onderwaterleven is voor een waddengebied.
Het wad als apart getijdengebied
Volgens Leurs moeten we de getijden van waddengebieden dus beter leren begrijpen: ‘De wadden zijn geen verlengstuk van het vasteland. Er huist een marien systeem met vissen, haaien en roggen.’ Haaien en roggen spelen misschien wel net zo’n belangrijke rol in het gebied als de vogels.
Wat die rol is, wordt komende tijd verder onderzocht aan de hand van de verzamelde data. Zo hoopt het onderzoeksteam meer te weten te komen over de functie van haaien en roggen in een waddengebied.
