Met elke graad temperatuurstijging produceert een bloem tien procent minder levende pollen, zo bleek in 2004 al uit Chinees onderzoek. Er zijn weliswaar relatief weinig pollen nodig om een plant te bevruchten, maar de dode pollen ‘blokkeren’ de toegang van levende, waardoor planten uiteindelijk toch minder vruchten produceren. Dat kan gevolgen hebben voor de wereldwijde voedselvoorziening.
Planten gaan in de verdediging bij hitte
Planten zetten zich al in een vroeg stadium schrap wanneer er een hittegolf aankomt, blijkt nu uit onderzoek van de Nijmeegse Radboud Universiteit. ‘Zodra planten merken dat de temperatuur stijgt, schieten ze in een soort ‘stressmodus’, waarbij ze zich focussen op overleven en minder op voortplanting,’ aldus moleculair bioloog Stuart Jansma, die in 2022 op het onderwerp promoveerde.
Hij onderzocht wat er gebeurt wanneer tomatenplanten langere tijd worden blootgesteld aan milde hitte (dertig tot 34 graden Celsius), een paar graden boven de ideale temperatuur voor de plant. Onder deze omstandigheden ontwikkelen zich minder levende pollen.
Pollen stimuleren door genetische modificatie
‘Dit is een heel natuurlijke, maar wat overdreven reactie,’ concludeert Jansma. ‘Zonder zouden de planten de hitte óók overleven.’ Door middel van genetische modificatie kan het gen worden uitgeschakeld dat deze reactie activeert – zo blijft de pollenproductie op peil – maar de Europese wetgeving staat dit nog niet toe.
Op de foto linksonder zijn volwassen, gezonde pollen te zien die zich in een gecontroleerde temperatuur hebben ontwikkeld. Rechtsonder is na hittestress: veel pollen zijn verschrompeld en niet langer levensvatbaar.
