Voordat het Suezkanaal in Egypte in 1869 werd geopend, moesten schepen die van de Atlantische Oceaan naar de Indische Oceaan wilden komen, omvaren via de Kaaproute.
Die route, via Zuid-Afrika, is duizenden kilometers langer. Én veel gevaarlijker: Kaap de Goede Hoop werd in de loop van de geschiedenis een van ’s werelds beruchtste scheepskerkhoven.
Eén wrak per kilometer kust
‘De Kaap is een plek waar altijd veel schepen vergingen,’ vertelt maritiem archeoloog Bruno Werz, hoofd van het African Institute for Marine and Underwater Research in Kaapstad. ‘Het was een gevaarlijk deel van de route.’
Werz en zijn collega’s publiceerden in 2021 een uitgebreid onderzoek naar scheepsrampen voor de kust van zuidelijk Afrika. Ze schatten dat er minstens 2000 wrakken in Zuid-Afrikaanse wateren liggen, gemiddeld bijna 1 per kilometer kustlijn.
Veel daarvan stammen uit de tijd van de Europese ontdekkingsreizen en zijn stille getuigen van noodlottige pogingen om India en Azië te bereiken vanuit Europa. Een van die schepen was VOC-schip Haarlem, dat in 1647 verging in de Zuid-Afrikaanse Tafelbaai.
Stormkaap of Kaap de Goede Hoop?
Aanvankelijk werd Kaap de Goede Hoop gedoopt tot Stormkaap. In 1488 probeerde de Portugese ontdekkingsreiziger Bartolomeu Dias via deze plek naar India te reizen.
Bij terugkomst in Portugal zou hij tegen de toenmalige koning Johan II hebben gezegd dat de weersomstandigheden rond de kaap zo slecht waren, dat Cabo das Tormentas, oftewel Stormkaap, een passende naam voor deze plek zou zijn.
Maar de koning was vooral in zijn nopjes met het financiële succesvan de reis van Dias. Hij besloot de kaap te hernoemen tot Kaap de Goede Hoop, vanwege de hoopvolle vooruitzichten op handel met India.
Waarom zijn er zo veel scheepsrampen bij de Kaap?
De slechte weersomstandigheden rond het schiereiland van de Kaap worden veroorzaakt door een zuidelijke stroming die zich over de hele aardbol voordoet vanaf de veertigste breedtegraad.
Deze wind, die bijna ongehinderd over zee kan razen, verschafte de regio de bijnaam Roaring Forties. Dat wordt alleen nog maar erger wanneer de schepen verder zuidwaarts varen, richting de Furious Fifties en de Screaming Sixties.
In de loop van de geschiedenis is die wind een zegen of een vloek geweest voor zeelieden, afhankelijk van hun bestemming. Zo konden schepen voortgestuwd door de harde wind op topsnelheid oostwaarts over de Grote Oceaan racen.
Maar de terugreis kon weken of soms maanden duren. En na een lange reis op open zee kon de wind door een plotseling opduikende landmassa als Kaap de Goede Hoop vreemde capriolen uithalen, en schepen van hun koers brengen.
Steeds minder schepen vergaan bij Kaap de Goede Hoop
Tegenwoordig zinken er veel minder schepen in de buurt van Kaap de Goede Hoop. Toen het Suezkanaal werd voltooid, ontstond er een veiligere, kortere en goedkopere route voor de grootste schepen en schepen die waardevolle vracht vervoerden.
En ook andere factoren droegen bij aan de verbeterde veiligheid op gevaarlijke wateren, zoals gps-navigatie, nauwkeurige weersvoorspelling en geautomatiseerde ankersystemen. Sommige schepen beschikken zelfs over een dynamisch positioneringssysteem, waarbij gesynchroniseerde motoren voorkomen dat een schip op drift raakt.
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
