In het najaar van 2023 werd in de gemeente Bunnik bij toeval een bijzondere archeologische schat ontdekt: 404 zilveren en gouden munten uit de eerste eeuw n.C. Het betreft een zeldzame verzameling van Romeinse en Britse munten, zorgvuldig begraven langs de Neder-Germaanse limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk. De vondst is nu onthuld door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, Landschap Erfgoed Utrecht en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE).
Een ongekende ontdekking
De historische ontdekking werd gedaan door twee hobbyisten. Reinier Koelink en Gert-Jan Messelaar zoeken geregeld samen met een metaaldetector, maar op de regenachtige oktoberdag in 2023 hadden ze niet kunnen vermoeden dat ze de ontdekking van hun leven zouden doen.
Een aantal maanden eerder, in april 2023, was het ook al raak. Reinier en Gert-Jan vonden toen een aantal zilveren denarii, munten die veelvuldig in omloop waren ten tijde van de Romeinse Republiek. Deze denarii werden geslagen tussen 200 v.C. en 47 n.C. Ze besloten vaker terug te keren naar de vindplaats, in de hoop nog meer munten te vinden.
Leestip: Wat leren deze eeuwenoude mozaïeken in Spanje over het Romeinse Rijk?
De ontdekking overtrof al hun verwachtingen. De RCE onderzocht de vondst, die 404 munten omvat: 288 zilveren denarii, 72 gouden aurei en 44 Britse staters. Het is de grootste Romeinse muntvondst ooit in de provincie Utrecht en de eerste gemengde vondst van Romeinse en Britse munten op het Europese vasteland.
Langs de Neder-Germaanse limes
Bunnik ligt vlak bij de voormalige Neder-Germaanse limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk in Nederland. De jongste munten die werden gevonden, zijn geslagen rond 47 n.C., ten tijde van het bewind van keizer Claudius. In deze periode stak Claudius met zijn legertroepen de Noordzee over om Britannia te veroveren.
Waarschijnlijk hadden Romeinse soldaten deze munten meegebracht na hun eerste veroveringen in Britannia. Het is bekend dat eerste overtocht werd voorbereid in de buurt van de limes, maar de ontdekking wekt de indruk dat de troepen er na de campagne terugkeerden, met buit die ze tijdens de strijd hadden verzameld.
Leestip: Hoe de Romeinen Nederland veroverden
De vondst roept veel nieuwe vragen op. Waarom zijn de munten op deze plek gevonden? Was de locatie van belang voor de Romeinen? Dat de munten zo dicht bij elkaar zijn gevonden, maakt de ontdekking extra intrigerend. Had iemand deze schat bewust begraven?
Waarom zijn de munten begraven?
Om deze vragen te beantwoorden, verrichte de RCE een grondig archeologisch onderzoek. Daarbij zijn echter geen sporen van bewoning aangetroffen. Bodemmonsters wijzen uit dat de vindplaats in de Romeinse tijd nat en drassig was. Kortom: ongeschikt om te wonen. De munten werden waarschijnlijk in een ondiepe kuil begraven.
Soldaten brachten de Romeinse munten waarschijnlijk mee als soldij, de Britse munten als buit. Waarom ze werden begraven, blijft een raadsel: mogelijk om de buit te bewaren, of wellicht als dankoffer na een veilige terugkeer uit Britannia.
Munten te zien in het Rijksmuseum van Oudheden
Waar de munten precies zijn gevonden, blijft geheim: de RCE vreest dat de plek schatzoekers zal aantrekken. De munten zijn inmiddels aangekocht door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, waar ze te bewonderen zijn in de vaste tentoonstelling Nederland in de Romeinse tijd.
Ook zijn ze toegevoegd aan de Rijkscollectie, waardoor ze beschikbaar zijn voor verder onderzoek. Hopelijk leren we zo steeds meer over de geschiedenis van deze munten en van de Romeinen in ons land.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
