Dat het kan vriezen en kan dooien, zoals het bekende spreekwoord ons leert, hebben we de afgelopen weken geweten. Met temperaturen die voortdurend rond het vriespunt schommelden was het behoorlijk wisselvallig. Gooi daar een flinke hoeveelheid neerslag bovenop, en het winterweer zal ons bepaald niet in de koude kleren zijn gaan zitten.

Maar wat is eigenlijk het verschil tussen natte en droge kou? En hoe wapen je je ertegen? National Geographic zocht het uit.

Thermisch in evenwicht

Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst vaststellen hoe het eigenlijk komt dat ons lichaam koud kan aanvoelen, zo stelt hoogleraar thermofysiologie Hein Daanen. ‘In rust produceert een mens zo’n tachtig watt aan warmte,’ zegt hij.

‘Als we meer warmte verliezen dan we produceren, krijgen we het koud – en raken we geleidelijk onderkoeld. Van officiële onderkoeling spreken we als er sprake is van een kerntemperatuur van onder de 35 graden Celsius. Maar gelukkig duurt het wel even voordat een mensenlichaam die temperatuur bereikt.’

Leestip: Zijn 10.000 stappen per dag écht nodig? Dit zegt de wetenschap

Tot dat moment zijn er twee manieren om te voorkomen dat je lichaamstemperatuur zakt, legt Daanen uit. ‘Dat kan in de eerste plaats door meer warmte te maken,’ zegt hij. ‘Dat doe je vooral door te bewegen, maar ook rillen is effectief. Warm voedsel innemen kan ook helpen; koek-en-zopie is niet voor niets traditie. Daarnaast is het belangrijk zo min mogelijk warmte af te geven. Je lichaam doet dat door de bloedvaten en de huid samen te knijpen. Gedragsmatig houden we warmte vast door extra kleding te dragen.’

Maar welke kleding draag je dan precies? ‘Ook daar is onderzoek naar gedaan,’ zegt Daanen. ‘In feite zijn wij als mens goed in staat om ons tegen zowel droge als natte kou te weren. Je moet alleen weten hoe.’

Hoe kleed je je tegen droge kou?

Bij droge kou is het zaak voldoende isolerende kleding aan te trekken, legt Daanen uit. Ga je binnenkort op expeditie in de kou? Of kamperen in de open lucht? Dan kun je zelfs uitrekenen hoeveel kleding je precies nodig hebt om thermisch in evenwicht te blijven. ‘In feite is het niet je kleding, maar de lucht die isolerend werkt,’ zegt Daanen.

Leestip: Waarom blijf je soms nog lang hoesten nadat je ziek bent geweest?

‘Die lucht moet je zien vast te houden. Hoeveel kleding daarvoor nodig is, drukken we uit in clo: een waarde van thermische weerstand. Door kleding tussen een warme en een koude plaat te leggen, kunnen we die waarde heel precies bepalen.’

Over het algemeen geldt dat een verandering van 1 graad in temperatuur een verhoging of verlaging van 0,18 clo in kledingisolatie vereist. Een gemiddelde trui is 0,3 clo, een warme jas 0,7. Lees je dit artikel stiekem op kantoor? De gemiddelde bureaustoel heeft een isolatiewaarde van ongeveer 0,15 clo. Weet je dat ook weer.

Hoe kleed je je tegen natte kou?

Het zal ongetwijfeld geen nieuws voor je zijn: met een nat pak, is het lastig opwarmen. ‘Als kleding nat wordt, daalt de isolatiewaarde enorm,’ zegt Daanen. ‘Vocht geleidt veel beter dan lucht. Vullen de isolerende luchtlaagjes tussen je kleding zich met water, dan raak je je lichaamswarmte in hoog tempo kwijt.’

Leestip: Zo ziet de winter eruit in Jakoetsk, de koudste stad ter wereld

Grote kans dat je je regenjas al van de kapstok hebt gehaald. Maar controleer voor je op pad gaat nog wel even van wat voor materiaal je regenkleding is gemaakt. ‘Als mensen zich inspannen en gaan zweten, kan je regenkleding alsnog nat worden – maar dan vanbinnen,’ zegt Daanen.

‘Om dat te voorkomen, kun je kleding van semipermeabele membranen dragen, in de volksmond ook wel gore-tex of sympatex genoemd. Dat zijn materialen die vocht en waterdamp kunnen afvoeren, maar van buiten toch waterdicht zijn.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!