Mensen nemen voortdurend modetrends van elkaar over – van sneakers tot kapsels. Maar we blijken niet de enige primaten te zijn die dat doen. In een chimpanseereservaat in Zambia is een bijzondere trend ontstaan: daar loopt een groep chimpansees rond met grassprietjes in hun oren én hun achterste.
Waarom ze dat doen? Er lijkt geen praktisch nut achter te zitten, behalve dat de apen elkaar willen imiteren.
Een opvallende trend
Een onderzoeksteam van onder andere de Universiteit Utrecht en Durham University (VK) stuitte op dit opvallende gedrag in het Chimfunshi Wildlife Orphanage, in het noorden van Zambia. Al in 2010 merkte onderzoeker Edwin van Leeuwen dit voor het eerst op, toen een vrouwelijke chimpansee herhaaldelijk een grassprietje in haar oor stopte.
Hoewel er geen duidelijke reden voor leek te zijn, sloeg de trend al snel aan bij haar groepsgenoten. Zeven andere chimpansees liepen binnen de kortste keren ook rond met een grassprietje uit hun oren. Zelfs na haar dood bleef het ritueel voortbestaan.
Leestip: Urineren werkt aanstekelijk, blijkt uit onderzoek naar chimpansees
Meer dan tien jaar later gebeurde hetzelfde, maar dit keer bij een andere groep chimpansees in het opvangcentrum. Deze chimpansees hadden nooit contact gehad met de eerdere groep, dus het gedrag kon niet zijn overgenomen.
Daarbij ging deze groep nog een stapje verder: vijf van de acht chimpansees stopten gras in hun oren, en zes lieten ook een spriet uit hun achterste hangen. De onderzoekers publiceerde hun bevindingen in het vakblad Behaviour.
Van verzorger tot chimpansee
Van Leeuwen benadrukt dat de dieren nergens last van leken te hebben, en het gras dus niet werd gebruikt om jeuk te verlichten. Door goed te volgen welke chimpansees het gedrag vertoonden, konden de onderzoekers aantonen dat de apen het niet zelf bedachten – het was duidelijk dat ze elkaar imiteerden.
Leestip: Orang-oetans halen slaaptekort op dezelfde manier in als wij, blijkt uit onderzoek
Maar hoe kwam de eerste chimpansee erbij om dit te doen? Een mogelijke verklaring ligt bij de verzorgers van het reservaat. ‘Beide groepen chimpansees hebben dezelfde verzorgers,’ vertelt Van Leeuwen. ‘Zij vertelden dat ze soms een grassprietje of lucifer in hun oor steken, om deze schoon te maken.’
Het is dus goed mogelijk dat de eerste chimpansee dit gedrag van de verzorgers heeft overgenomen. Vervolgens bedacht de groep waarschijnlijk zelf dat je zo’n sprietje ook op een andere plek kunt stoppen.
Sociaal gedrag?
‘Dit laat zien dat dieren, net als mensen, soms ogenschijnlijk nutteloos gedrag van elkaar nabootsen,’ zegt Van Leeuwen. Volgens het onderzoeksteam is deze ontdekking, naast een opvallend voorbeeld van dierlijke creativiteit, ook een belangrijke aanwijzing om onze menselijke cultuur beter te begrijpen.
Leestip: Onderzoek toont aan dat chimpansees – net als mensen – gevoel voor ritme hebben
Al langere tijd houden wetenschappers zich namelijk bezig met de vraag waarom menselijke cultuur zich zo veel verder heeft ontwikkeld dan die van andere dieren. Sommigen denken dat dit komt door onze unieke neiging om kleine gedragingen van elkaar over te nemen, zelfs wanneer die op het eerste gezicht nutteloos lijken.
‘Daarnaast zou het ook een sociale functie kunnen hebben,’ vertelt Van Leeuwen. ‘Door iemand na te doen, geef je namelijk een seintje af dat je de ander opmerkt, of misschien zelfs aardig vindt. Dit gedrag zou dus, net als bij mensen, sociale banden kunnen versterken.’
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
