In China bestaan steden die niet uitgestorven zijn door oorlog, natuurrampen of een trage teloorgang, maar door een ander fascinerend fenomeen: een mismatch tussen ambitieuze planning en de daadwerkelijke vraag. Deze ‘spooksteden’ zijn dus geen verlaten ruïnes, maar lege stadsdecors die nog wachten op leven. We behandelen vijf Chinese steden met een eigen verhaal.
1. Yujiapu
Na de eeuwwisseling zette China massaal in op stedelijke expansie als economische motor. Lokale overheden financierden nieuwe districten met grondverkoop en schulden in de verwachting dat groei vanzelf zou volgen. Ook Tianjin, een van de belangrijkste haven- en industriesteden, wilde mee in die vaart der volkeren.
Eind 2008, in de nasleep van de wereldwijde financiële crisis, kondigde de Chinese overheid een gigantisch stimuleringspakket aan. Het Yujiapu Financieel District werd gepresenteerd als hét antwoord van Noord-China op Shanghai’s Pudong: een hypermodern zakencentrum dat de regio internationaal op de kaart zou zetten. In de vroege jaren 2010 verrezen er in hoog tempo wolkenkrabbers, congrescentra en luxe appartementen.
De timing was alleen erg ongelukkig. Vanaf het midden van het decennium begon de Chinese vastgoedmarkt af te koelen, terwijl strengere financiële regelgeving en een verschuiving van industrie naar diensten de vraag temperden. Yujiapu was veel te groots opgezet voor de latere marktvraag. Het financiële district heeft zijn belofte nog altijd niet waargemaakt.
2. Chenggong
Aan het begin van de jaren 2000 kampte Kunming, de hoofdstad van de zuidwestelijke provincie Yunnan, met ruimtegebrek en verkeersdrukte. De oplossing werd gezocht in een stadsuitbreiding aan de zuidoostrand van de stad, die de naam Chenggong kreeg. Het plan was ambitieus: een moderne stad voor uiteindelijk meer dan een miljoen inwoners.
Aan het einde van de jaren 2000 begon de grootschalige ontwikkeling. Overheidsinstellingen werden verplaatst naar Chenggong, wegen en metrolijnen aangelegd en complete woonblokken verrezen er in korte tijd – alleen de bevolking achter. Veel inwoners van Kunming zagen weinig reden om te verhuizen naar een nieuw stadsdistrict dat nog nauwelijks voorzieningen en een sociaal leven had.
Tussen 2010 en 2015 werd Chenggong in binnen- en buitenlandse media bestempeld als spookstad, maar dat bleek wat te voorbarig. De overheid bleef investeren in onderwijs, openbaar vervoer en publieke diensten. Sinds het einde van de jaren 2010 groeit het inwonertal gestaag, al blijft het tempo achter bij de oorspronkelijke projecties. Chinese ‘spooksteden’ zijn in veel gevallen eigenlijk ‘groeisteden’: ze worden soms te vroeg bestempeld als mislukking.
3. Kangbashi
Hetzelfde mediastempel werd al snel op Kangbashi gedrukt. Aan het begin van de jaren 2000 beleefde Ordos, in Binnen-Mongolië, een ongekende economische groei. Door inkomsten uit steenkool- en gaswinning beschikten lokale overheden plots over meer kapitaal dan ervaring met grootschalige stadsplanning.
In die context werd Kangbashi ontworpen als een nieuwe bestuurlijke hoofdstad. Vanaf 2003 verrees een stad die uitblonk in pracht en praal, maar niet in leefbaarheid. Monumentale overheidsgebouwen, kolossale musea en culturele centra domineerden het straatbeeld, terwijl woonwijken leeg bleven. Een aanzienlijk deel van de appartementen werd opgekocht door investeerders die speculeerden op toekomstige groei.
Leestip: Twee weken cityhoppen in China: hoe plan je jouw ideale trip?
In de jaren 2010 werd Kangbashi wereldwijd bekend als hét voorbeeld van Chinese overcapaciteit. Luchtfoto’s van lege pleinen en verlaten gebouwen gingen viraal en maakten de stad tot symbool van een vastgoedzeepbel, ook al waren veel gebouwen technisch wel in gebruik.
Sinds het midden van de jaren 2010 is de leegstand langzaam afgenomen. Overheidsinstellingen trokken medewerkers aan, infrastructuur verbeterde en de stad kreeg een bescheiden maar groeiende bevolking. Toch blijft het ‘succes’ van Kangbashi een beladen onderwerp: het is een stad die niet alleen met leegstand, maar ook met haar eigen imago moet afrekenen.
4. Tianducheng
Aan het begin van deze eeuw kwam in China een nieuwe stedelijke middenklasse op met een honger naar status. Projectontwikkelaars speelden daarop in met grootschalige projecten die niet alleen een woonplek moesten zijn, maar ook een levensstijl. Tianducheng, aan de rand van Hangzhou, is een van de meest uitgesproken voorbeelden: een woonwijk gemodelleerd naar Parijs, inclusief pleinen, fonteinen en een Eiffeltoren – waarvan een foto boven dit artikel te zien is.
Vanaf 2007 werd Tianducheng gepositioneerd als exclusieve enclave voor jonge professionals. De Europese architectuur diende als marketinginstrument. In de praktijk bleek de wijk vooral aantrekkelijk voor investeerders. Veel appartementen werden gekocht als belegging.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
In de jaren 2010 kreeg ook Tianducheng internationale aandacht als spookstad. Niet omdat de wijk technisch onbewoond was, maar omdat het dagelijks leven er grotendeels ontbrak. De straten fungeerden vaker als decor voor trouwfoto’s en dagjesmensen dan als leefomgeving.
Sinds het midden van de jaren 2010 is het inwonertal er langzaam toegenomen, onder meer doordat de wijk beter werd aangesloten op de stad en aantrekkelijker werd voor forenzen. Toch blijft Tianducheng een bijzondere plek: een stad die eerder is ontworpen om te verbeelden dan om te bewonen, en daarmee een ander facet laat zien van de Chinese bouwfilosofie.
5. Thames Town
Ook Shanghai stond aan het begin van deze eeuw voor een explosieve groei. Om de druk op de binnenstad te verlichten, lanceerde de gemeente het project One City, Nine Towns: een reeks satellietsteden, elk met een eigen thema, geïnspireerd op Europese voorbeelden. Zo ook Thames Town, met zijn Engelse cottages, vakwerkhuizen en een neogotische kerk.
De bouw van Thames Town werd in 2006 afgerond. Net als bij Tianducheng bleek de doelgroep al snel kleiner dan gehoopt. Veel woningen werden gekocht door investeerders of welgestelde stedelingen die er zelden verbleven. Rond 2015 kreeg Thames Town in binnen- en buitenlandse media het etiket spookdorp.
Dat beeld was deels misleidend. Thames Town was nooit volledig verlaten, maar kende wel een structureel gebrek aan levendigheid. Voorzieningen zoals winkels, cafés en scholen kwamen moeilijk van de grond. Het dorp werd daarentegen wel snel populair onder verliefde stelletjes die het als decor gebruiken voor hun trouwfoto’s.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
