De geschiedenis telt vele verhalen over verdeelde landen en steden. Denk bijvoorbeeld aan Berlijn, dat jarenlang door een muur werd opgesplitst in een oostelijk en westelijk deel.
De Berlijnse Muur hield gelukkig geen stand, maar andere conflicten lijken eeuwig door te sluimeren. Een tragisch voorbeeld daarvan vinden we op Europese bodem: in Cyprus. Daar verdeelt de VN-Bufferzone, ook wel bekend als de Groene Lijn, het land al decennialang in tweeën: een Grieks en een Turks deel. Hoe ontstond de Groene Lijn en waarom bestaat hij nog steeds?
Britse kolonie
Voordat Cyprus in 1960 onafhankelijk werd, was het een Britse kolonie. De Britten namen in 1878 het bestuur over het eiland over van het Ottomaanse Rijk. Het eiland werd strategisch van groot belang, bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog.
Leestip: De chateaus van Burj al Babas, een luxe vakantiepark dat een spookstad werd
Na de oorlog groeide het Cypriotische verlangen naar onafhankelijkheid, zowel bij de Griekse als de Turkse gemeenschappen die op het eiland woonden. In 1960, na langdurige onderhandelingen, werd de Republiek Cyprus opgericht en werd het eiland een onafhankelijke staat. Er kwamen een volkslied en een vlag. Tot 2008 was Cyprus het enige land met de eigen contouren op de vlag, tot Kosovo volgde.
De opdeling van Cyprus
De spanningen tussen Griekse en Turkse gemeenschappen liepen na de onafhankelijkheid snel op. Griekse Cyprioten streefden naar een nauwere band met Griekenland, terwijl Turkse Cyprioten autonomie wilden behouden. Het leidde tot gewelddadige confrontaties.
Leestip: Zo ziet de streng bewaakte grens tussen China en Noord-Korea eruit
Om verdere escalatie te voorkomen, richtten de Verenigde Naties in 1964 de United Nations Peacekeeping Force in Cyprus (UNFICYP) op. Deze vredesmacht trok een demarcatielijn door hoofdstad Nicosia. De zogenoemde Groene Lijn dankt zijn naam aan een wel heel simpel feit: een Britse officier markeerde de grens simpelweg met een groene stift op de kaart van Cyprus.
De Turkse invasie en de oprichting van de bufferzone
De situatie escaleerde in 1974, toen Grieks-Cypriotische nationalisten, gesteund door de militaire junta in Athene, een staatsgreep pleegden om Cyprus bij Griekenland te voegen. Turkije reageerd onmiddellijk en viel via de noordelijke kust van het eiland binnen. Binnen enkele dagen veroverde het Turkse leger een groot deel van Cyprus.
Dit leidde tot een nieuwe realiteit: het eiland werd verdeeld in een Grieks-Cypriotisch zuiden en een Turks-Cypriotisch noorden. De VN breidde de Groene Lijn uit tot een bufferzone die zich over de hele breedte van het eiland uitstrekt, van westkust tot oostkust. Honderdduizenden mensen werden gedwongen hun huis te verlaten en trokken naar de kant die als veilig werd beschouwd voor hun bevolkingsgroep.
Een bevroren conflict
Sindsdien is de bufferzone grotendeels onaangeroerd, een definitieve oplossing is nog altijd niet gevonden. In 1983 werd in het noorden de Turkse Republiek Noord-Cyprus (TRNC) uitgeroepen, maar die staat wordt alleen door Turkije erkend.
Leestip: Waarom dieren de onzichtbare Wallacelijn niet oversteken
In de loop der jaren zijn er verschillende pogingen ondernomen om het eiland te herenigen, maar tot nu toe zonder succes. Toch zijn er enkele positieve ontwikkelingen: sinds 2003 zijn er grensovergangen geopend, waardoor inwoners van beide zijden elkaar weer kunnen bezoeken.
Een tijdscapsule
De VN-Bufferzone is tegenwoordig een ware tijdscapsule. In Nicosia, de enige gedeelde hoofdstad van Europa, staan verlaten gebouwen en autowrakken uit de jaren 70 nog steeds in een stuk niemandsland. Tegelijkertijd gebruiken boeren, met toestemming van de VN, het land in de bufferzone voor landbouw.
Leestip: Op bezoek in Doel: het Belgische spookdorp dat geen spookdorp is
De bufferzone blijft een herinnering aan een conflict dat nog altijd niet is opgelost, en is populair onder urban explorers. Zolang beide partijen geen akkoord bereiken, zal de Groene Lijn dwars door het hart van Cyprus blijven lopen.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
