Uranus is een mysterieuze ijsreus die miljarden kilometers bij ons vandaan ligt in het zonnestelsel. Vanaf de zon gezien is Uranus de zevende planeet. Alleen Neptunus en dwergplaneet Pluto zweven nog verder weg in de ruimte.
Waaraan dankt Uranus zijn blauwe gloed?
Uranus lijkt in veel opzichten op zijn directe buur Neptunus. Beide planeten zijn een zogenoemde ijsreus zonder vast oppervlak, met een atmosfeer die voor het grootste deel uit waterstof en helium bestaat. Zowel de atmosfeer van Uranus als Neptunus bevat kleine hoeveelheden methaan, waardoor de planeten een blauwe gloed hebben: methaan absorbeert het rode zonlicht.
Toch is Uranus een stuk lichter van kleur dan Neptunus. Een team van het Amerikaanse onderzoekscentrum NOIRLab ontdekte in 2022 hoe dat kan: rond Uranus hangt een dikkere mistlaag, waardoor de planeet minder fel van kleur is dan Neptunus. Was die waas er niet geweest, dan zoude beide planeten dezelfde blauwe tint hebben.
Zijn er foto’s van Uranus?
Zeker weten. Ruimtesonde Voyager 2 van NASA maakte in 1986 de eerste foto van de blauwe planeet, tijdens een vlucht langs de buitenste planeten van ons zonnestelsel. Na de lancering in 1977 deed het onbemande ruimtevoertuig er bijna elf jaar over om Uranus te bereiken. Op 24 januari 1986 vloog Voyager 2 als eerste ruimtesonde langs de ijsreus.
Maar de techniek staat niet stil: inmiddels zijn er betere plaatjes van de planeet. Ruimtetelescoop James Webb schoot in 2023 een prachtige plaatje van Uranus, waarop ook de manen en ringen van de planeet zichtbaar zijn.
Ruimtemissies naar Uranus
Inmiddels zijn er 27 manen van Uranus ontdekt en weten we dat de planeet elf ringen heeft. De negen binnenste ringen zijn dun en donkergrijs, terwijl de twee buitenste ringen rood en blauw van kleur zijn.
Voorlopig staan er geen nieuwe ruimtemissies naar Uranus gepland, maar het zou voor ruimtevoertuigen dan ook onmogelijk zijn om op de planeet te landen. Uranus bestaat voor minimaal tachtig procent uit een bevroren mengsel van water, methaan en ammoniak. Daaronder ligt een kleine, rotsachtige kern.
Seizoenen op Uranus
Wat Uranus echt bijzonder maakt, en anders dan alle andere planeten in ons zonnestelsel, is de kanteling waarmee ze in een baan rond de zon draait. Uranus is de enige planeet bijna horizontaal om zijn as draait, rollend als een bal, in plaats van verticaal of licht gekanteld zoals de aarde en andere planeten.
Deze rotatie, die mogelijk het gevolg is van een botsing met een ander object in de ruimte, zorgt voor bijzondere seizoenen op Uranus. Tijdens een kwart van een jaar op Uranus schijnt de zon direct op een van de polen. De andere pool is in die periode in complete duisternis gehuld.
Zo’n donkere winter op Uranus duurt ook nog eens veel langer dan op aarde. De planeet draait in 84 aardse jaren rond de zon, waardoor een seizoen op de planeet 21 jaar duurt.
Een dag op Uranus duurt dan weer wat korter: in zo’n zestien uur draait de planeet om haar eigen as. Ook daarin is Uranus een buitenbeetje in ons zonnestelsel. De aarde draait van west naar oost, maar Uranus gaat de andere kant op. Venus is de enige andere planeet die in tegenovergestelde richting roteert.
Is er leven mogelijk op Uranus?
Ruimtemissies hebben ons een aardig beeld gegeven van hoe Uranus eruitziet. Maar er valt ook nog een hoop te leren over de planeet. Een van de grootste mysteries: is er leven mogelijk op Uranus? Op dit moment acht NASA die kans klein.
De druk en temperaturen op en de samenstelling van Uranus zijn volgens de ruimtevaartorganisatie te extreem. Zo is de gemiddelde temperatuur op Uranus -195 graden Celsius. Uranus staat zo ver bij de zon vandaan dat zonlicht er twee uur en veertig minuten over doet om de planeet te bereiken. Ter vergelijking: zonlicht bereikt de aarde al in acht minuten.
Willeke van Doorn studeerde journalistiek, reisde een tijdje de wereld rond en kwam uiteindelijk via de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland bij de redacties van Quest, National Geographic en Runner’s World terecht. Ze is nieuwsgierig naar de wereld, gaat het liefst elke maand even op reis en neemt dan ook altijd haar hardloopschoenen mee.
