De vijftienjarige Jenny Arrellin probeerde al jaren af te vallen. Maar vanwege haar polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), een complexe hormonale en stofwisselingsstoornis die vaak gepaard gaat met overgewicht en insulineresistentie, ging dat moeilijk.

Ze deed in maart 2024 mee aan een klinische studie naar Wegovy, een GLP-1-receptoragonist, die dezelfde werkzame stoffen heeft als het veelbesproken Ozempic. Door het medicijn nam haar eetlust af en veranderde haar smaak, waardoor ze nu veel minder eet dan vroeger.

Een medicijn tegen de kilo’s

GLP-1-medicatie (zoals Ozempic, Wegovy en Zepbound) zorgt bij volwassenen voor indrukwekkend gewichtsverlies. Geen wonder dus dat steeds meer kinderen en tieners belangstelling tonen. Volgens een studie in vakblad JAMA Network nam het aantal jongeren dat tussen 2020 en 2023 deze middelen gebruikte, met 594 procent toe.

Hoewel Ozempic niet is goedgekeurd voor gebruik bij kinderen, is Wegovy dat wél. Het wordt vanaf twaalf jaar voorgeschreven aan jongeren met diabetes. Uit onderzoek blijkt dat het medicijn kan helpen om af te vallen en mogelijk de risico’s op gewichtsgerelateerde ziektes, zoals diabetes type 2, verminderd.

Leestip: Kan deze rode kleurstof ADHD verergeren? Dit zegt de wetenschap

‘Wanneer kinderen met obesitas bij mij komen, hebben ze meestal meer ziekten die verband houden met hun overgewicht,’ zegt Fatima Cody Stanford, arts-wetenschapper obesitasgeneeskunde aan het Massachusetts General Hospital en universitair hoofddocent geneeskunde en kindergeneeskunde aan de Harvard Medical School (VS). Het gaat dan bijvoorbeeld om diabetes, metabole steatotische leverziekte, een hoog cholesterolgehalte, hypertensie en orthopedische problemen.

Wie komt in aanmerking voor medicijnen als Ozempic?

Het aanpassen van je dieet en meer bewegen is niet altijd voldoende om overgewicht aan te pakken. ‘We weten dat de meeste mensen hooguit een bescheiden gewichtsverlies behalen met leefstijlaanpassingen,’ zegt Bethany R. Cartwright, kinderarts en obesitasspecialist aan het UT Southwestern Medical Center in Dallas (VS).

In 2023 publiceerde de American Academy of Pediatrics hun richtlijn voor de behandeling van kinderen en adolescenten met overgewicht en obesitas. Daarin werd naast bariatrische chirurgie (operaties zoals een maagverkleining) en andere medicatie, óók GLP-1-therapie opgenomen.

Leestip: Te veel suiker als kind? De gevolgen zijn levenslang merkbaar

‘De kans op het ontwikkelen van diabetes type 2 is veel kleiner als een kind al vóór de puberteit overtollig gewicht verliest,’ zegt Melanie Cree, universitair hoofddocent kinderendocrinologie aan de University of Colorado Anschutz en Children’s Hospital Colorado (VS). Deze vorm van diabetes is bij tieners veel agressiever dan bij volwassenen.

Verlaging van het BMI

Een klinisch onderzoek uit 2022 in The New England Journal of Medicine liet zien dat jongeren die semaglutide (de werkzame stof in Wegovy) kregen, gemiddeld zestien procent van hun lichaamsgewicht verloren in iets meer dan een jaar. Een ander onderzoek toonde aan dat een ouder GLP-1-middel, liraglutide, het BMI, de verhouding tussen gewicht en lengte, bij kinderen tussen zes en elf jaar met gemiddeld zes procent verlaagt.

Deze medicijnen werken bij tieners op dezelfde manier als bij volwassenen. Ze stimuleren de alvleesklier om insuline af te geven, wat helpt de bloedsuikerspiegel te verlagen. Ze verminderen ook de eetlust, vertragen de beweging van voedsel door het maag-darmkanaal en vergroten het volheidsgevoel.

Wat weten we over de effecten van afvalmedicatie op kinderen?

Ondanks bemoedigende resultaten bij adolescenten op de korte termijn, zijn er nog een hoop onbeantwoorde vragen. Het is onduidelijk hoeveel invloed de medicatie heeft op een lichaam dat nog volop in ontwikkeling is.

De puberteit brengt hormonale schommelingen met zich mee die van invloed zijn op eetlust en insulinegevoeligheid. ‘Bij één op de vier kinderen werken deze medicijnen daarom niet,’ zegt Cree. De groeihormoonspiegels bij kinderen en tieners zijn hoger dan bij volwassenen, wat betekent dat insuline minder goed werkt en de honger toeneemt.

Leestip: Onderzoek wijst uit: probiotica kunnen negatieve gevoelens snel verminderen

De medicatie beïnvloedt onder andere het dopaminesysteem – ons beloningscircuit. ‘We weten niet wat langdurige onderdrukking van dat systeem doet bij opgroeiende kinderen,’ waarschuwt dr. Dan Cooper, hoogleraar kindergeneeskunde aan UC Irvine (VS). Een onderdrukt beloningssysteem kan ook psychische gevolgen hebben, zoals een verhoogd risico op depressie.

Cooper en collega’s waarschuwden in 2023 voor mogelijke gevolgen van GLP-1-medicatie op de fysieke groei, botdichtheid, spiermassa en zelfs de kans op het ontwikkelen van eetstoornissen. Die zorgen zijn nog altijd niet gesust.

Bovendien is niet duidelijk of jongeren deze medicijnen levenslang moeten blijven gebruiken om op gewicht te blijven. ‘Stop je ermee, dan komen de eetlust en de kilo’s terug,’ zegt Cartwright. Onderzoekers bestuderen nu of een lagere onderhoudsdosering mogelijk volstaat.

Meer dan alleen fysieke voordelen

Er is ook ruimte voor optimisme. Voor jongeren zoals Jenny Arrellin heeft gewichtsverlies veel voordelen. Ze is in totaal achttien kilo afgevallen en gebruikt het medicijn Metformine om te voorkomen dat ze weer aankomt. ‘Ik voel me gelukkiger, heb meer zelfvertrouwen en meer energie,’ zegt ze. ‘En ik raak niet meer buiten adem van sporten.’

Ook sociaal maakt het een verschil. ‘Kinderen met overgewicht worden vaak gepest,’ zegt endocrinoloog Melanie Cree. ‘We zien vaak dat kinderen die afvallen zich meer op hun gemak voelen bij hun leeftijdsgenoten en dat hun humeur verbetert.’

Het blijft echter de vraag of deze voordelen opwegen tegen de risico’s van het onbekende. ‘Ieder nieuw medicijn is in zekere zin een experiment op de lange termijn,’ zegt Cree. ‘Maar als we zien dat een middel een duidelijke positieve impact heeft, is het ook moeilijk om het niet aan te bieden.’

Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!