Na Nieuwjaar is de geboortedag van Jezus wereldwijd misschien wel het meest gevierde feest: jaarlijks staan meer dan 2 miljard mensen stil bij Kerstmis. Van alle christelijke feestdagen is het echter de dag met de magerste geschiedkundige onderbouwing. Tot op de dag van vandaag is er onenigheid over waar en wanneer Jezus precies is geboren.
De historische basis voor de geboorte van Jezus berust uitsluitend op delen van 2 van de 4 canonieke (door de kerk erkende) evangeliën. Samen vormen die teksten het zogenoemde Kindheidsevangelie. Het gaat om de eerste 2 hoofdstukken van de evangeliën van Matteüs en Lucas, die tussen 85 en 90 n.C. zijn geschreven.
Marcus’ werk, het oudste van de 4 canonieke evangeliën, dat dateert van tussen 71 en 75, rept met geen woord over dit onderwerp, waarschijnlijk omdat degene die het heeft geschreven er niets met zekerheid over wist te zeggen.
Het evangelie dat als laatste is geschreven, dat van Johannes (ca. 100), heeft het thema wellicht opzettelijk vermeden, omdat de schrijver niet geïnteresseerd was in de geboorte van Jezus. Voor hem lag de nadruk op Jezus als vleesgeworden Woord of als goddelijke Wijsheid.
De geboorte van Jezus volgens de Bijbel
Volgens het evangelie van Matteüs werd Jezus geboren ‘in Betlehem in Judea, tijdens de regering van Herodes’ (Matteüs 2:1).
De evangelist Lucas zegt: ‘Jozef ging van de stad Nazaret in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Betlehem heet, aangezien hij van David afstamde, om zich te laten inschrijven samen met Maria, zijn aanstaande vrouw, die zwanger was. Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene’ (Lucas 2:4-7).
Lees ook: De kerstster boven Betlehem was geen echte ster. Wat dan wel?
Maar de andere 2 evangelisten, Marcus en Johannes, noteren dat Jezus in Nazaret was geboren, in de landstreek Galilea. Dat lijkt een stevig gewortelde traditie, gezien het feit dat Jezus nooit ‘Jezus van Betlehem’ werd genoemd, en wel ‘van Nazaret’.
Het evangelie van Johannes laat zien dat sommigen eraan twijfelden of hij wel de Messias was, aangezien hij niet in Betlehem was geboren. ‘De Schrift zegt toch dat de Messias uit het nageslacht van David komt en uit Betlehem, waar David woonde?’ (Johannes 7:42).
Betlehem of Nazaret?
Deze laatste tekst wijst erop dat er, zowel bij christenen als niet-christenen, 2 opvattingen bestonden: volgens de ene zou de Messias uit Betlehem komen en volgens de andere uit Nazaret.
Maar het waarschijnlijkste is dat de versie van Marcus de correcte is: ‘Hij vertrok weer en ging naar zijn vaderstad.’ Dat wil zeggen naar Nazaret (Marcus 6:1).
Lees ook: Heeft Jezus echt bestaan? Dit zeggen wetenschappers
Ook in het evangelie van Johannes lijkt de kloppende versie te staan, als de apostel Filippus tegen Natanaël (de latere apostel Bartolomeüs) zegt: ‘We hebben de man gevonden over wie Mozes in de wet geschreven heeft en over wie ook de profeten spreken: Jezus, de zoon van Jozef, uit Nazaret!’ (Johannes 1:45).
Pas nadat er vele jaren waren verstreken en de mensen gingen geloven dat Jezus de Messias was, ontstond de verhaallijn dat hij in Betlehem zou zijn geboren. Die versie zou beter aansluiten bij de profetieën, vooral die van Micha: ‘Uit jou, Betlehem in Efrata, te klein om tot Juda’s geslachten te behoren, uit jou komt iemand voort die voor mij over Israël zal heersen. Zijn oorsprong ligt in lang vervlogen tijden, in de dagen van weleer’ (Micha 5:1).
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
