Vaak vind je ze al ver voor het aanbreken van de lente in de supermarktschappen: paaseitjes. Veel Nederlanders vieren Pasen met een lekker ontbijt en een chocoladehaas toe. Maar wat hebben de paashaas en zijn gekleurde eieren met de wederopstanding van Jezus te maken?

Het korte antwoord? Waarschijnlijk niets. Met Pasen herdenken christenen dat Jezus na zijn kruisiging opstond uit de dood, een belangrijke gebeurtenis binnen het christendom. Met Jezus’ wederopstanding ging namelijk een Bijbelse profetie in vervulling: Jezus Christus, of de Messias, herrees en zou daarmee eeuwig leven schenken aan eenieder die in hem gelooft.

In Nederland vieren we Pasen verspreid over twee dagen: op de zondag en maandag na de eerste volle maan in de lente. Op Eerste Paasdag eindigt de vastenperiode, die veertig dagen duurt. Op deze dag wordt de wederopstanding gevierd van Jezus, die twee dagen eerder, op Goede Vrijdag, gekruisigd werd. Omdat zondag een rustdag is, werd Tweede Paasdag ingevoerd. Zo kunnen christenen Pasen vieren zonder daarvoor de zondagsrust te verstoren.

De geschiedenis van Pasen

Het verhaal van Jezus’ kruisiging en wederopstanding is opgetekend in het Nieuwe Testament. Jezus is een joodse profeet die zich uitspreekt voor de rechten van armen en gemarginaliseerden. Ook is hij met hulp van God in staat allerlei wonderen te verrichten. Zo geeft hij een blinde man zijn zicht terug en laat hij zijn discipelen doodsangsten uitstaan door over het water naar hun schip te wandelen. Jezus vertelt over het koninkrijk van God, en een steeds grotere schare mensen verklaart zichzelf een volgeling van hem.

Maar Jezus’ populariteit valt niet in de smaak bij de Romeinse autoriteiten. Zij hebben bezwaren tegen Jezus’ leer en vrezen dat zijn opmars een bedreiging vormt voor de Romeinse machthebbers. De gemoederen lopen hoog op als Jezus op een dag door een menigte met palmtakken wordt onthaald in Jeruzalem (Palmzondag). Tijdens een avondmaaltijd met zijn apostelen voorspelt Jezus dat een van hen hem zal uitleveren. Deze maaltijd zal later bekendstaan als het Laatste Avondmaal. Mogelijk genoten Jezus en zijn volgelingen hier van een joodse sedermaaltijd.

Na het Laatste Avondmaal wordt Jezus gearresteerd in de tuinen van Getsemane. Judas Iskariot, een van zijn discipelen, verraadt hem met een kus. Daarvoor zou hij dertig zilverstukken hebben ontvangen.

Jezus wordt berecht en mishandeld. Nu de menigte zich tegen hem heeft gekeerd, besluit de Romeinse prefect Pontius Pilatus hem ter dood te veroordelen. Hij laat Jezus kruisigen, een veelvoorkomende straf voor vermeende misdadigers in die tijd. Jezus sterft aan het kruis en wordt begraven in een tombe, die wordt verzegeld met een zware steen (Goede Vrijdag). Daar blijft zijn lichaam tot de volgende dag liggen (Paaszaterdag).

Maar wanneer een aantal van zijn rouwende volgelingen op zondag naar Jezus’ graf terugkeert, is de steen aan de kant gerold en het lichaam verdwenen. Jezus is herrezen.

Heidense lentefeesten

Christenen vieren Pasen op allerlei verschillende manieren. Zo is er de protestantse ochtenddienst – die bij zonsopkomst begint – en de katholieke paaswake in de nacht van paaszaterdag. Orthodoxe christenen vieren Pasen dertien dagen later, omdat hun religie niet op de gregoriaanse, maar de juliaanse kalender is gebaseerd.

In de loop der jaren zijn veel van onze paastradities veranderd, veelal onder invloed van andere, heidense lentefeesten. Zo symboliseert het bezoek van de paashaas het aanbreken van de lente, en staan zijn gekleurde eieren voor nieuw leven. Volgens sommigen zou deze traditie al in de laatste eeuw vóór Christus zijn ontstaan en zijn oorsprong in Germaanse gebruiken hebben. Later zou de paashaas een meer opvoedkundige rol krijgen: net als bij Sinterklaas hoefden alleen brave kinderen op zijn eieren te rekenen. Inmiddels is de paashaas gelukkig een stuk minder streng. Maar zijn precieze herkomst is nog altijd onderwerp van discussie.