De Geboortekerk in Betlehem is volgens de overlevering de plek waar Jezus is geboren, maar daar is nooit overtuigend archeologisch bewijs voor gevonden. Wetenschappers betwijfelen ook ten zeerste of hij überhaupt in die plaats is geboren, of mogelijk toch in Nazaret. Welke aanwijzigingen vinden we in Galilea, de regio waar Jezus volgens de Bijbel opgroeide?

De start van Jezus’ missie

In het glooiende heuvellandschap van Noord-­Israël zijn de bewijzen voor het bestaan van Jezus talrijker dan in Betlehem. Zoals de benamingen ‘Jezus van Nazaret’ en ‘Jezus de Nazoreeër’ al doen vermoeden, groeide Jezus op in Nazaret, een gehucht in het zuiden van Galilea. Toen hij een jaar of dertig was, begon hij te prediken; een missie die ongeveer drie jaar zou duren.

Een van de eerste plekken die Jezus bezocht was Kafarnaüm, een vissersdorp aan de noordwestelijke oever van het Meer van Galilea. Hier ontmoette Jezus de vissers die zijn eerste volgers zouden worden: Petrus en Andreas waren aan het vissen, terwijl Jacobus en Johannes hun net­ten repareerden.

Het Huis van Petrus in Kafarnäum

Bedevaartsoord Kafarnaüm, een plaats die in christelijke kringen vaak de ‘stad van Jezus’ wordt genoemd, is vandaag de dag in handen van franciscaner monniken en wordt omringd door een hoog metalen hek.

Achter het hek verrijst een verrassend moderne, op acht stevige zuilen steunende kerk die als een ruimteschip boven een ruïne lijkt te zweven. Het gaat om het Huis van Petrus, een kerk die in 1990 werd gebouwd boven een van de belangrijkste vondsten in de archeologische zoektocht naar de historische persoon Jezus.

Hoewel het vreemde bouwwerk een schitte­rend uitzicht biedt over het meer, kijken alle bezoekers door een glazen vloerplaat naar beneden, waar de resten van een achthoekige kerk te zien zijn die zo’n 1500 jaar geleden werd gebouwd.

Toen franciscaner archeologen dit bouwwerk in 1968 nader onderzochten, ontdekten ze dat het was neergezet op de resten van een woning uit de eerste eeuw, die aantoonbaar in korte tijd was omgebouwd tot een openbare ontmoetingsplaats.

Woonde Petrus hier echt?

Tegen de tweede helft van de eerste eeuw, slechts een paar decennia na de kruisiging van Jezus, waren de ruwe stenen wanden van het huis afgestreken met pleisterwerk en was keukengerei vervangen door olielampen.

In de daaropvolgende eeuwen zijn er smeekbeden aan Christus in de wanden gekrast, en tegen de tijd dat het christen­dom in de vierde eeuw de belangrijkste godsdienst van het Romeinse Rijk werd, was de woning uit­gegroeid tot een rijk gedecoreerd godshuis.

Het staat sinds die tijd bekend als het Huis van Petrus, en hoewel niet meer is na te gaan of de leerling van Jezus er daadwerkelijk heeft gewoond, houden veel geleerden dit wel voor mogelijk.

Wonderbaarlijke genezing

De evangeliën melden dat Jezus de schoon­moeder van Petrus in haar eigen huis in Kafarnaüm genas van koorts. Het nieuws over deze wonderbaarlijke genezing verspreidde zich snel, en diezelfde avond verzamelde zich voor haar deur een groot aantal behoeftigen. Jezus genas de zieken en verloste mensen die door demonen bezeten waren.

Het is niet onmogelijk dat grote groepen men­sen Jezus bezochten om genezing te zoeken. Archeologische vondsten uit het Palestina van de eerste eeuw laten zien dat in die tijd ziekten als lepra en tuberculose om zich heen grepen.

Uit onderzoek van archeoloog Byron McCane is gebleken dat twee derde tot driekwart van de graven de stoffelijke resten van kinderen en jongeren bevatte. Alleen wie de verraderlijke kinderjaren wist door te komen, had een goede kans om oud te worden, zegt McCane. Deze setting leent zich prima voor verhalen zoals ze later over Jezus rondgingen.

Hoe zit dat met andere plekken in Palestina en Israël? Welke bewijzen voor Jezus’ bestaan zijn er in Betlehem, Magdala en Jeruzalem? En hoe kijkt de wetenschap ertegenaan?